Geboortediarree bij biggen gevolg van onbalans microbioom zeug

In de baarmoeder zitten biggen in een comfortabele, steriele omgeving. Tijdens de geboorte komen ze meteen in aanraking met allerlei kiemen uit hun nieuwe, koudere omgeving, het kraamhok. Hun steriele darmen worden de eerste dagen na de geboorte gekoloniseerd door omgevingskiemen en het microbioom ontwikkelt zich.

'Zijn de kraamhokken droog, prima schoongemaakt en ontsmet en de vloer van het biggennest goed op temperatuur, dan zijn het vooral de kiemen in de mest van de zeug die de microbioomontwikkeling bepalen. Beschermende stoffen en energie in de biest van gezonde zeugen ondersteunen biggen bij het opbouwen van weerstand, een gezonde en gebalanceerde microbenpopulatie', zegt Peter van der Wolf, senior technisch expert bij Ceva Santé Animale.

Dysbacteriose

'Maar een niet-fitte kraamzeug met een verstoorde balans in haar maag-darmflora draagt die onbalans over op de pasgeboren biggen. Een probleem met een normale darmbewoner zoals Clostridium perfringens is meestal het gevolg van zo'n dysbacteriose.'

Waar Van der Wolf ook voor wil waarschuwen, is het verkleumen van pasgeboren biggen. 'Het is funest als natte biggen koude buikjes krijgen, te veel afkoelen en geen kracht hebben om voldoende biest op te nemen. De kans op geboortediarree is dan groot en er is geen kruid tegen gewassen.'

Watergele diarree

Zijn gelten en zeugen gevaccineerd tegen E. coli, speelt er geen doorbraak van diarreeveroorzakende virussen en is er toch een probleem met geboortediarree, dan is volgens de technisch expert de kans groot dat Clostridium perfringens type A de oorzaak is. Een explosieve groei van deze bacterie in de biggendarm leidt tot een hoge productie van het alfa- en bèta2-toxine, wat zichtbaar wordt door watergele diarree bij de biggen.

'Toch is op het oog en het moment dat geboortediarree optreedt, niet met zekerheid te zeggen wat de echte veroorzaker is', stelt Van der Wolf. 'Er zijn veel mogelijke oorzaken en het vraagt om aan aanpak die te vergelijken is met het afpellen van een ui. Door met onze testkit een mengmonster van de diarree te nemen en die te laten onderzoeken, is de boosdoener wel in beeld te krijgen. Hierdoor kun je op het goede paard wedden bij het gebruik van een antibioticum of een vaccin.'

Differentiaal onderzoek

Op een diarreemonster wordt namelijk differentiaal onderzoek gedaan volgens een hele lijst van mogelijke boosdoeners. In de mest aanwezige bacteriënmix wordt gekweekt op een groeimedium. Op deze manier wordt zichtbaar gemaakt of bepaalde darmkiemen in aantallen overheersen. Ook worden ze getypeerd op ziekmakende eigenschappen zoals toxinen, aanhechtingsfactoren of uitsteeksels van cellen van coli's en clostridia (Clostridium perfringens type A en C en Clostridium difficile).

Virusonderzoek gebeurt op basis van PCR-testen. 'Op basis van de uitslag kan het leggen van de puzzel beginnen', zegt de expert.

Verschillende oorzaken

'Geboortediarree heeft bijna nooit één oorzaak. Er lopen vaak veel factoren door elkaar heen. Meestal zijn er al heel wat tegen het licht gehouden, voordat ik erbij word gehaald. Alles wat al goed gebeurt, kan worden afgestreept. Stapsgewijs ga je verder', licht Van der Wolf toe.

'Waar dingen beter kunnen, moeten zaken worden aangescherpt. Dat kan nodig zijn op het gebied van het (biest)management, bedrijfshygiëne tot het adapteren van gelten, vaccineren van gelten en zeugen en vooral de voeding einde dracht. Het microbioom van zeugen heeft tijd nodig om te wennen aan nieuwe voeders en ze moeten voldoende drinken. Bij bedrijven die hun zaken op orde hebben, heerst rust en zij zijn in staat tot veertig biggen per zeug per jaar te spenen.'

Zit de toxine- en sporenvormende Clostridium perfringens type A eenmaal te veel in een zeugenstapel, dan is die kiem moeilijk weg te krijgen. 'Door grondig onderzoek vooraf, bijsturen op bedrijfsniveau en vaccinatie behalen we de beste resultaten', benadrukt Van der Wolf. 'Een zeugenhouder moet op de streep af kunnen zien dat de problemen met geboortediarree afnemen, nadat hij met het Clostriporc A-vaccin is gestart.'

Combinatievaccin

Binnenkort vervangt Ceva Santé Animale het Clostriporc A-vaccin door het combinatievaccin Enteroporc Coli AC. Het nieuwe vaccin voor gelten en zeugen beschermt biggen via biestantistoffen tegelijkertijd tegen neonatale diarree als gevolg van E. coli, Clostridium perfringens type C en Clostridium perfringens type A.

'Waar zeugenhouders nu nog twee vaccins moeten inzetten om biggen te beschermen tegen die drie darmbacteriën, volstaat binnenkort een behandeling met één vaccin.'