Stefan Derks: 'Extreem sociale Duroc-beren gaan terrein winnen'

In juni 2022 kreeg Derks er een uitdagende taak bij naast zijn rol bij Klasse Ki en DanBred Nederland: DanBred in Europa leiden, op Denemarken na. Dit gebeurde in een extreem roerige tijd voor de Deense varkensfokkerijorganisatie. Zo was de handel met Rusland, de tweede afzetmarkt voor DanBred-genetica, twee dagen na het binnenvallen van Rusland in Oekraïne al stopgezet.

'Die in mijn ogen correcte beslissing van het bestuur betekende een enorme aderlating voor DanBred, maar ook voor de activiteiten van Klasse Ki vanuit Nederland. Ik verwacht vijf tot tien jaar niets meer te kunnen doen op de Russische markt. Daarom hebben we in ons bedrijf direct en abrupt de bakens verzet', zegt Derks.

Hoe ziet jullie plots gewijzigde strategie eruit?

'We zijn ons meteen gaan focussen op andere markten van de toekomst. Spanje wordt in Europa nog dominanter en zal goed worden voor een derde deel van de Europese varkensproductie. DanBred is sterk aanwezig in deze markt, maar we zullen gas bij gaan geven. Klasse Ki lift als distributeur van sperma mee. Centraal-Europa en bijvoorbeeld Italië zijn ook focusgebieden voor het uitbouwen van lokale productie omdat er nieuwe bedreigingen in Europa op ons afkomen.'

Welke bedreiging bedoelt u dan vooral?

'Het is niet de vraag of maar wanneer er in de EU een maximale transportduur van acht uur gaat komen voor het vervoer van levende dieren. Nu kunnen biggen nog worden afgezet in alle uithoeken van de EU, maar wij denken dat dat gaat veranderen. Vooral de Deense en de Nederlandse zeugenhouderij zullen worden geraakt. Ook daarom willen we het fokken van DanBred-genetica meer spreiden over Europa. De traditie om meer dan 15 miljoen biggen en 150.000 fokvarkens vanuit Denemarken te exporteren zal veranderen.'

Is de krimpende varkensstapel in Europa een zorg?

'De totale zeugenstapel in Europa krimpt al 25 jaar. Juist waar wij onze roots hebben met onze bedrijven, Noordwest-Europa, verdwijnen nu de meeste varkens. Het verdienmodel van de boer piept en kraakt. Zelfs concepten in Nederland worden gekraakt door de ketenregisseurs met hernieuwd wantrouwen naar elkaar als gevolg. Bovendien komt Holland Varken ook niet goed van de grond. Het onderscheidend vermogen is onvoldoende, uniformiteit is er niet en het kostprijsnadeel van de producent wordt onvoldoende gecompenseerd. Ondanks een beter georganiseerde verwerkende sector en de gunstige logistiek in Nederland zijn opbrengstprijzen ten opzichte van Spanje ondermaats gebleven.'

Wat is wel een kans voor de Europese varkenssector?

'Mijn antwoord daarop is niet fraai, maar alleen uitbraken van Afrikaanse varkenspest in Brazilië, de Verenigde Staten en/of Canada kunnen op korte termijn voor Europa een gunstig effect hebben. Helaas hebben wij zelf ook het risico op het binnenhalen van besmettelijke en handelsbelemmerende varkensziekten in Nederland. Misschien is de kans zelfs groter dat in Europees kostprijsleider Spanje Afrikaanse varkenspest opduikt.'

Wat staat ons de komende vijf jaar te wachten?

'De omvang van de Europese en de Nederlandse varkenshouderij zal verder afnemen. Schaalvergroting gaat door en er zullen meer gesloten structuren ontstaan. De huidige zelfvoorzieningsgraad van varkensvlees in Noordwest-Europa is hoog en moeilijk houdbaar door het kostprijsnadeel ten opzichte van Denemarken en Spanje.

'De vleesverwerkende industrie zal over voldoende grondstoffen blijven beschikken, maar krijgt te maken met sterkere, groeiende boerenbedrijven die zullen deelnemen in verschillende productieketens. Ondernemende varkenshouders die geld verdienen met een hoge biggenproductie en vleesvarkens die hard groeien en de laagste voerconversie hebben. Ik zie liever minder boeren die de kost verdienen dan arme boeren. Efficiënt produceren blijft de aanjager voor succes.'

Waarop gaat Danbred sturen in de fokkerij?

'In 2018 besloten we al dat onze genetica genoeg biggen voortbracht en is het fokdoel bijgestuurd naar betere productie-eigenschappen. In de zomer van 2022 is ingezet op vitaliteit en overleving van biggen. Vanaf nu zullen zeugenhouders de stijgende overleving van 1 procent per jaar in hun stal zien, zoals de modellen over de vooruitgang van het DanBred-fokprogramma voorspellen.

'Daarnaast werken we aan een hogere overleving van de zeugen. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat gelten die lichter zijn bij de eerste inseminatie een langere levensduur hebben en efficiënter zijn. Uit het oogpunt van extra rendement wordt een compleet ander advies uitgerold bij de afnemers van DanBred: 150 kilo en een dikkere speklaag op een leeftijd van 245 dagen. Bij een goede en gewenste ontwikkeling van onze opfokgelten passen voeders met extreem lage lysinegehalten.'

Wat zit er aan de berenkant in het fokkerijvat?

'De afgelopen tien jaar heeft DanBred via de moeder- én vaderkant de voerconversie jaarlijks met 0,04 verlaagd en de groei met 20 gram per dag laten stijgen bij praktijkbedrijven. Dat gaat door, alleen zal de snelheid vertragen door het bereiken van een steeds extremere efficiëntie. In 2021 hebben we Duroc-beren afgetest met een voederconversie van 1,83.

'Daarnaast geven we het fokken van Duroc-eindberen een flinke impuls. We verwachten de komende jaren minstens drie keer zoveel eindberen nodig te hebben om te kunnen voldoen aan de stijgende vraag naar DanBred Duroc. Dit wordt ingegeven door de efficiëntievoordelen, de robuustheid, de vitaliteit van de biggen en het extreem rustige karakter van de door ons gefokte Durocs. Het marktaandeel van Duroc-sperma zal in Europa groeien naar 50 tot 70 procent. Daarvan wil DanBred de helft voor zijn rekening nemen.'

Waarom benadrukt u het sociale berenkarakter?

'Op het gebied van dierenwelzijn en het kunnen houden van varkens met lange staarten staan ons enorme uitdagingen te wachten. Met onze sociale Duroc-varkens in de hokken verklein je simpelweg via de geneticakant de kans op het ontstaan van bijtgedrag.'

Blijft diergezondheid een belangrijk speerpunt?

'Jazeker, alleen al vanwege de kans op extra handelsbelemmeringen. Sinds corona zie je dat China PCR-testen inzet om virussen op geïmporteerde producten op te sporen. Dit vind ik eng, zeker als ze zoiets ook gaan doen voor bijvoorbeeld het aantonen van het PRRS-veldvirus.

'De belangen zijn groot. Daarom moet PRRS nog veel prominenter op de agenda komen te staan. Het gaat nu veel te langzaam. We denken erover om al het sperma realtime te gaan PCR-testen om 100 procent zeker te zijn dat het PRRS-vrij is als het vanaf Schiphol rechtstreeks de hele wereld overgaat. Bovendien zullen we één productielocatie dit jaar nog sluiten omwille van een verhoogd risico in een intensief gebied. Ten slotte willen we investeren in een nieuw laboratorium en logistiek centrum voor Klasse Ki in Nederland.'

En strategisch spreiden van fokkerijrisico's?

'Daar zijn we ook mee bezig. Wij zien het Verenigd Koninkrijk als het beloofde land voor onze activiteiten. Het is niet de goedkoopste plek, maar wel een veilige haven.'