Slingerziekte; hoe zat het ook alweer?

Rol van verotoxine producerende E. coli

Er zijn verschillende types E. coli, met elk hun eigen eigenschappen en mechanismen om ziekte te veroorzaken (de zogenaamde virulentiefactoren). De verschillende types worden op basis van de aanhechtingsfactoren en toxines van elkaar onderscheiden. De E. colibacteriën die verantwoordelijk zijn voor slingerziekte, worden verotoxine producerende E. coli (VTEC) genoemd. Het verotoxine veroorzaakt celschade, met name aan bloedvaten, en het is verantwoordelijk voor de klinische verschijnselen van slingerziekte.

Hoe veroorzaakt VTEC ziekte?

E. colibacteriën worden door biggen oraal opgenomen uit de omgeving. Dit kan zowel in de kraamstal als in de batterij gebeuren. VTEC bacteriën hechten zich aan de darmwand van vooral de dunne darm. De receptoren in de darmwand die nodig zijn voor deze aanhechting, zijn pas actief tot expressie als de biggen twintig dagen oud zijn. Dat verklaart ook waarom slingerziekte meestal pas na het spenen optreedt.

Wanneer de omstandigheden in de darm gunstig zijn voor deze bacteriën, gaan ze zich na aanhechting vermenigvuldigen en start de toxineproductie. De toxines worden door de darmwand opgenomen en gaan vervolgens via de bloedbaan naar andere organen, waaronder de hersenen. Toxines veroorzaken schade aan bloedvaten waardoor deze gaan lekken en er oedeem (vochtophoping) ontstaat. Daarom wordt deze ziekte ook wel oedeemziekte genoemd.

Klinische verschijnselen

Slingerziekte komt meestal voor op de batterij, vijf tot veertien dagen na spenen, maar kan ook rondom opleg in de vleesvarkensstal nog voorkomen. In de meeste gevallen is er sprake van kleine uitbraken bij een specifieke leeftijdsgroep. De uitval kan oplopen tot meer dan 90 procent. De meest voorkomende klinische verschijnselen zijn plotselinge sterfte, neurologische verschijnselen zoals fietsbewegingen en een slingerende gang, vandaar de naam slingerziekte. Daarnaast wordt regelmatig zwelling van de oogleden en de snuit gezien en kan ook zwelling van de stembanden voorkomen. De zwelling van de stembanden is verantwoordelijk voor het typische hese geluid dat biggen met slingerziekte kunnen maken. Bij het uitvoeren van sectie kan ook oedeem gevonden worden in de hersenen, maagwand, galblaas en ophanging van de darm.

Naast infecties met duidelijke klinische verschijnselen en uitval komen ook subklinische VTEC-infecties voor. Dergelijke subklinische infecties kunnen zorgen voor een verminderde groei en een slechtere voederconversie.