Ken uw vijand (2): APP

Vorige keer heb ik geschreven over een virus, het PRRS-virus. Dat blijkt best wel een lastige vijand voor ons en voor onze varkens. Maar door de vijand goed te kennen, kunnen we onze strategie bepalen om het PRRS-virus te slim af te zijn. Weet u nog: het PRRS-virus verandert zichzelf steeds een beetje als ontsnappingsstrategie. Het virus grijpt daarnaast aan op de weerstand van de big, het wordt lang uitgescheiden en het dier komt er maar moeilijk vanaf. Dat zijn lastige eigenschappen van het PRRS-virus. Maar het virus heeft ook zo zijn zwakheden. Eén van de belangrijke zwakheden is dat het PRRS-virus vrij gemakkelijk te inactiveren is buiten het dier door omgeving en materialen schoon te maken en te ontsmetten en te zorgen voor een droge warme omgeving. Ook het verminderen van diercontacten zodat de verspreiding van PRRS tussen dieren wordt beperkt, is effectief.

Ik wil in deze blog een volgende ziektekiem bespreken onder hetzelfde motto: ken uw vijand en bepaal de aanvalsstrategie.

Deze keer gaat het over een bacterie: APP (Actinobacillus Pleuropneumoniae). Een paar tricky eigenschappen van deze vijand zijn: als een dier er eenmaal drager van is, is ie er nog niet van af. Bovendien kan deze vijand dan toeslaan op een onbewaakt moment. Dit kan bij het varken leiden tot longontsteking met soms zelfs sterfte, ofwel er kunnen meer chronische problemen zoals pleuritis ontstaan.

Heeft deze vijand - APP - ook een zwakke plek? Jawel. APP is een bacterie die zich voornamelijk verspreidt tussen varkens via heel direct contact. We weten bijvoorbeeld dat op een positief bedrijf - waarbij de zeugen drager zijn van de APP-bacterie - bij het spenen toch slechts een deel van de tomen de besmetting heeft opgepikt van de moederzeug. We weten ook dat bij het mengen van dieren - met name na het spenen - de infectie zich kan gaan verspreiden tussen de biggen. De overdracht bínnen een hok is wel tien keer hoger dan tussen hokken. Dat geeft aan dat beperking van directe diercontacten ook effectief kan zijn om overdracht tussen dieren te beperken. We kunnen proberen de overdracht van APP de pas af te snijden.

Ik zie - door een combinatie van dataverzameling en inventariseren van dierstromen op bedrijven - dat dit daadwerkelijk effectief is. Op bedrijven waar heel strikt wordt omgegaan met diercontacten zien we een lager aandeel dieren met afweerstoffen tegen de APP-bacterie bij de opgroeiende dieren, ook al komen ze uit een positieve zeugenstapel.

Het beperken van het mixen van tomen - zowel in het kraamhok als bij het spenen of later in het leven - is een effectief middel om overdracht van ziektekiemen te beperken. Ik zie daarbij dat alle schakels in het leven van het varken van belang zijn: het begint al bij het mengen van biggen uit verschillende tomen in het kraamhok (vaak is dit noodzakelijk, maar hoe minder mengen, hoe minder overdracht van kiemen), vervolgens het mengen van tomen bij het spenen (hoe past dit in uw huisvesting en bedrijfsvoering?) en het mengen van biggen als ze na de gespeende biggenfase verder gaan naar de opgroeifase als opfokzeug of vleesvarken.

De belangrijkste boodschap is dat er strategieën zijn die werken om infectieoverdracht te beperken. Of de bacterie vervolgens al dan niet toeslaat en schade veroorzaakt, is van verschillende factoren afhankelijk. Daar komen bijvoorbeeld een goed klimaat en vaccinatie om de hoek kijken. Maar de basis ligt in het bedrijfsmanagement.
Ziektes onder controle houden: er zijn bedrijven die - net zoals bij de aanpak van PRRS - laten zien dat het kan!

Karien Koenders
Adviseur gezondheid Topigs Norsvin NL