Stikstofcrisis: leer van onze EU-buren!

Na de uitspraak van de Raad van State over het stikstofbeleid en advies van het college-Remkes zit Nederland economisch op slot. Het zal een slepend juridisch en duur traject van miljarden euro's worden. Geld dat wij nodig hebben voor zorg en onderwijs.
Ik bespaar u even het decennialange proces van de aanwijzing van Natura 2000-gebieden, de schimmige en ondemocratische oplegging van instandhoudingsdoelstellingen (ook nationale ‘koppen’) door een select Haags en provinciaal gezelschap. En de invoeging van zeer stikstofgevoelige habitattypes (soorten) door een nog selecter gezelschap in ambtelijk Den Haag richting Brussel.

Koeienscheet en hondendrol

Want ten eerste neemt geen enkel ander EU-land zoals Nederland een oorzakelijk verband aan tussen elke koeienscheet en hondendrol en de instandhouding van bepaalde habitattypes in Natura 2000-gebieden. Ook onder het afgeserveerde Programma Aanpak Stikstof (PAS) werd deze oorzakelijke aanname al gedaan en een absurd strenge norm gehanteerd. In onze buurlanden Duitsland en België (meer specifiek Vlaanderen) daarentegen weet men heel goed hoe wetenschappelijk omstreden en hoe onduidelijk het veronderstelde oorzakelijke verband tussen stikstofuitstoot van projecten en activiteiten ten opzichte van de overige en totale stikstofneerslag in Natura 2000-gebieden is. Er geldt een onzekerheidsfactor van liefst 70% voor die achtergrondneerslag. Het is dus helemaal niet zo zeker dat de scheet van een koe in de wei of de hondendrol van uw viervoeter de oorzaak is van de achteruitgang van sommige plantjes in een Natura 2000-gebied. Om nog maar niet te spreken van de vergunningsverlening in natuurgebieden waar op Texel de ganzen meer uitstoten dan koeien. Voordat er in dichtbevolkt Vlaanderen en Duitsland dan ook sprake is van ‘een significant negatief effect’ moet daar aantoonbaar een omvangrijke uitstoot per jaar plaatsvinden door een nieuw project of activiteit. Anders kan het vergunningsvrij plaatsvinden. Dat is zo, omdat de ‘stikstofdeken op de achtergrond’ en de instroom vanuit het buitenland groot en de dynamiek ervan onvoorspelbaar zijn. In Vlaanderen en Duitsland is dat echt niet anders dan in ons land.  Hier in Nederland houdt men daarmee echter geen rekening en hanteert 140 keer strengere normen. Sinds het sneuvelen van het PAS zelfs oneindig veel strenger – er geldt de nuloptie. Bovendien wordt er in ons land al jarenlang geen inzage in de omstreden rekenmodellen en meetgegevens verleend: dit moet veranderen.

Realistische drempelwaarde

Het is nu tijd voor het instellen van een realistische drempelwaarde voor stikstof, net zoals die in onze EU-buurlanden wordt gehanteerd. Waar geen bureaucratisch stikstofprobleem bestaat.
Waarom stelde het adviescollege-Remkes donderdag dat de instelling van een goed onderbouwde drempelwaarde pas vanaf volgend jaar mei kan worden besproken en aangevat? Waarom alleen met ‘vergaande’ bronmaatregelen die in buurlanden niet worden vereist? Waarom verwees Remkes opnieuw naar de bekende boeman ‘Brussel’? De Europese Commissie heeft de toetsingssystematiek in onze EU-buurlanden nooit in vraag gesteld, die lidstaten gesterkt in hun aanpak en zélfs de Nederlandse Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft in verschillende uitspraken de stikstofbeoordeling door onze buurlanden aanvaard – ook al is die geheel anders dan de beknellende Nederlandse aanpak.
De door het adviescollege-Remkes bepleite vrijwillige boerenuitkoop op gebiedsniveau – ook opkoop van boerderijen zonder bedrijfsopvolger waar ik niet per se tegen ben – duurt immers ook lang en is moeizaam voor de provincies. Een drempelwaarde lijkt me sneller geregeld. Waarom daarmee wachten?

Bureaucratisch-ecologisch stelen

Of gaat het in dit hele proces niet om een snelle oplossing voor het bureaucratische stikstofprobleem, maar eigenlijk gewoon om het politiek laten ‘afzegenen’ en bezegelen van de ideologisch, bureaucratisch en via de media opgedrongen oplossingen: nóg minder vee, minder boeren, nóg meer grond van boerengezinnen in beïnvloedingsgebieden (bufferzones) naar natuurorganisaties, overheden, multinationals en grondspeculanten? Opnieuw kil bureaucratisch-ecologisch stelen van boerengrond met een goed gevoel.
Wil men in werkelijkheid pas nádat deze oplossingen zijn afgerond – over vele maanden of vele jaren – aan de slag gaan met een echte evaluatie van de drempelwaarde en een realistische stikstofaanpak? Pas nadat boerengrond onteigend of vrijwillig opgekocht is een herijking van de Nederlandse aanpak in haar talloze Natura 2000-gebieden met onhaalbare doelstellingen toestaan?
Of zouden we van ons land een Siberië aan de Noordzee moeten maken? Nou nee, want zelfs als ons land zijn industrie, al zijn huishoudens, veehouderij, wegverkeer, scheepvaart en luchtvaart beëindigt, liquideert en opoffert aan de door bureaucraten geschapen stikstofmoloch, zullen nog steeds de stikstofgevoeligste habitattypes van Nederlandse Natura 2000-gebiedjes door stikstofneerslag uit het buitenland achteruit blijven gaan. Vanwege de starre natuurwetgeving moeten zelfs dan opnieuw verdergaande, strengere maatregelen worden genomen – terwijl er in dat scenario al geen enkele uitstoot meer te verminderen valt in dit landje. En inwoners en economie zijn verdwenen. Het toont aan dat we hier met een tekentafelprobleem te maken hebben.

Niets wijs laten maken

Laat u zich dus niets wijs maken en leer van onze Europese buren. Al tientallen jaren daalt de Nederlandse ammoniak- en stikstofuitstoot met tientallen procenten, waarbij onze boeren de allergrootste reductie hebben bereikt (liefst 66% minder ammoniak sinds 1990). Laten we met díe geslaagde reductie van stikstofoxide en ammoniak op Europees niveau verder blijven gaan, voor behoud van de natuur. En laat de beleidsmakers op korte termijn in Nederland eerst eens een realistische, onderbouwde drempelwaarde naar het voorbeeld van onze directe EU-buurlanden vaststellen. Zodat er hier, net als daar, weer geboerd, gebouwd, gewerkt en gereden kan worden.
Het mag hier toch niet écht Siberië worden?

Annie Schreijer-Pierik
Europarlementslid voor CDA