'Operatie daglicht zorgt alleen al voor 100.000 euro extra kosten'

Vorst is zichtbaar op de staldaken en de zes daglichtkoepels. Een voerketting vult de dosators van de kraamzeugen, als Jan Vermeer de staldeur opent. Ook op zijn 56ste verjaardag is het business as usual voor de varkenshouder in het Brabantse Moergestel.

Na de ochtendronde zeugen, biggen en vleesvarkens verzorgen is het tijd voor koffie. Zelfs op zo'n dag maakt hij ruimte voor zijn adviseur Ad Kolen van ABZ Diervoeding en een gesprek met Varkens. 'Mijn vrouw Annemarie is gewoon naar haar werk en onze drie kinderen zijn ook allemaal bezig. Vanmiddag is er pas gebak. Jullie hebben dus pech', zegt Vermeer met een lach.

De Brabantse varkenshouder is begin december 2024 als een van de eerste bedrijven in Nederland gecertificeerd volgens de nieuwste criteria voor varkens met één ster van het Beter Leven-keurmerk. Inspecteurs van Kiwa Verin kwamen een specifieke keuring doen, omdat de overgangstermijn voor een aantal criteria per 1 januari 2025 afliep. Voorbeelden zijn daglicht, dichte vloeren en groepsgroottes. Daar heeft Vermeer tijdig op ingespeeld.

'Ik werk volgens een plan en investeer elk jaar in het up-to-date houden van mijn bedrijf', licht de ondernemer toe. 'Met zo'n gelijkmatig investeringsritme voorkom ik dat ik achter de feiten aanloop en onverwachts geconfronteerd word met forse investeringen en ingrijpende aanpassingen. Door bij te blijven, profiteer ik van aanpassingen en verbeteringen. En het brengt rust.'

Grotere ramen

Zo stond het jaar 2024 bij Vermeer in het teken van daglicht en het energiezuiniger maken van de stalverlichting. Bij de meeste kraamafdelingen moesten grotere ramen in de buitenmuur komen om te voldoen aan de eis van 2 procent van het vloeroppervlak. Bij zes afdelingen in die stal heeft de varkenshouder daglichtkokers ingebouwd om een natuurlijk dag-en-nachtritme te krijgen.

Tijdens een rondgang laat de Brabander dat zien. Na het openen van een deur aan de linkerkant van de centrale gang kijk je recht op twee ramen in een stalwand en zie je grasland en op afstand passerend verkeer. Achter een deur aan een tegenovergelegen kraamafdeling zit een helder verlichte buis. Vermeer: 'In zes kraamafdelingen zonder buitenmuur moesten we wel met daglichtbuizen werken om aan de eisen te kunnen voldoen.'

Bij de afdelingen met drachtige zeugen en gespeende biggen en een vleesvarkensstal heeft Vermeer met raamaanpassingen ingespeeld op de daglichteisen van het Beter Leven-keurmerk. De aannemer heeft zeventig oude ramen verwijderd en er grotere formaten voor in de plaats teruggezet. Al met al heeft de daglichtoperatie op het gesloten bedrijf met vierhonderd zeugen rond de 100.000 euro gekost.

Daarnaast heeft de ondernemer samen met zijn zoon Dirk de stalverlichting vernieuwd. Alle oude tl-armaturen zijn vervangen door energiezuinige ledverlichting. 'De stallen zijn nu helderder en mooier verlicht en eerlijk is eerlijk: ik ben blij dat de tl-buizen eruit zijn', bekent Vermeer. 'Bij sommige exemplaren waren duidelijk smeulsporen te zien.'

De ledverlichting inclusief montagematerialen kostte de varkenshouder ongeveer 30.000 euro. 'De avonden en weekenden die we aan het monteren hebben besteed, zo'n 250 uur, komen er dan nog bij', licht hij toe.

Dichte vloer

De aanpassing om te kunnen voldoen aan de eis van een 40 procent dichte vloer was op het bedrijf van Vermeer niet zo ingrijpend. Alleen in enkele biggenopfokafdelingen met volledig roostervloer moest hij met kunststof platen dichte vloeren creëren.

Het inspelen op de eisen aan de groepsgrootte en oppervlaktenormen heeft de ondernemer wel het nodige werk en kosten opgeleverd. In een van de twee vleesvarkensstallen heeft hij eigenhandig openingen gemaakt in de hokafscheidingen om groepen met minimaal veertig vleesvarkens te krijgen.

'In de andere stal zitten die openingen bij de achterwand. Dat is zeker niet ideaal', legt Vermeer uit. 'Door die poortjes te laten beginnen bij de rand tussen de dichte vloer en de betonnen roosters, is er veel meer rust als je de hokken betreedt of dieren moet laden.' Op deze manier heeft de varkenshouder vijf hokken met elkaar gekoppeld. Om aan de eis van een vreetplek per acht vleesvarkens te voldoen, heeft hij een extra voerbak geplaatst.

Bij de drachtige zeugen hield Vermeer een deel van de dieren nog in afdelingen met voerboxen met uitloop. Die boxen heeft hij begin oktober afgeslepen om er trogverdelers van te maken met een lengte van 80 centimeter. 'Enkele weken later paste de Dierenbescherming die lengtemaat op verzoek vanuit de sector aan naar 1,20 meter', blikt hij terug.

'Gelukkig is de bevuiling van het gedeelte dichte vloer hier geen probleem geworden, anders had ik naast gedoe extra werk en kosten gekregen. In de wachtstal moet het goed marcheren, anders trekt dat door naar de kwaliteit en de prestaties van de biggen. En dat doet het, want in de kraamstal bij de gespeende biggen en bij de vleesvarkens blijven de technische resultaten stijgen', merkt de varkenshouder.

Vloervoedering en werkgemak

In een andere afdeling met drachtige zeugen in combinatie met vloervoedering heeft Vermeer eveneens schouderhekwerk van 80 centimeter. 'Zo'n voersysteem geeft aanzienlijk meer rust in groepen van meer dan twintig zeugen dan trogvoedering. Gelten en minder hoog gerankte zeugen krijgen met zo'n natuurlijke voermethode meer tijd om te vreten', beweert hij.

'Omdat arbeid voor Jan een belangrijk item is, hanteert hij naar volle tevredenheid een vlak voerschema', vult adviseur Kolen aan. 'Al zo'n vijf jaar hoeft hij tijdens de drachtperiode de volumedosators niet te wijzigen. Alleen nadat hij de groep heeft samengesteld, moet Jan het aantal te vullen dosators aanpassen op de groepsgrootte.'

Op de piekdag wat betreft arbeid maakt Vermeer gebruik van een externe kracht. 'Donderdag is de vaste speendag, worden kraamafdelingen gereinigd en ontsmet en schuiven we alle diergroepen door. Op dinsdag of woensdag worden de slachtrijpe vleesvarkens geleverd en worden de leeg gekomen afdelingen gereinigd.'

Het meest vuile werk laat de Brabander opknappen door een spuitrobot. 'Zonder gemopper doet dat apparaat het schoonmaakkarwei ook in de leeg gekomen biggenopfokafdelingen', zegt de varkenshouder. 'Die robot met verschillende reinigingsprogramma's bespaart mij meer dan de helft van de schoonmaaktijd en ik kan mij bezighouden met andere werkzaamheden. Is hij klaar, dan trek ik mijn spuitpak aan en maak ik de klus netjes af.'

Of opvolging van het bij de tijd zijnde varkensbedrijf in het vat zit, is nog onzeker. 'Dirk is 21 jaar, heeft de mts gedaan en gaat nu bij een varkenshouder werken', zegt Vermeer. 'Binnen vijf jaar wil ik het weten, maar het is lastig voor de jonge generatie. Zeker hier met op 2 kilometer afstand het Natura 2000-gebied Kampina.'