Griep bij varkens en mensen in vraag en antwoord

Het Influenza A-virus is verantwoordelijk voor een besmettelijke virale infectie van de luchtwegen bij varkens, in de volksmond ook wel bekend als varkensgriep. Ook mensen, pluimvee en in het wild levende vogels zijn gevoelig voor het Influenza A-virus.

Er bestaan dan ook nogal wat vraagtekens rond dit onderwerp. Hieronder vindt u de antwoorden op enkele veelgestelde vragen.

Kan een griepvirus worden overgedragen van varken naar mens of andersom?

Varkensgriep is een zogenaamde zoönose. Als een ziekteverwekker kan worden overgedragen van dier op mens noemen we dit een zoönose. Menselijke griepvirussen kunnen omgekeerd ook overgedragen worden op varkens. Daarom is het belangrijk dat men zich hiervan bewust is om zonodig de juiste voorzorgsmaatregelen te kunnen treffen.

Wie loopt het grootste risico om besmet te raken met varkensgriep?

Iedereen die in contact komt met besmette varkens loopt het risico om besmet te raken met varkensgriep. Dit kunnen dierenartsen, varkenshouders, de medewerkers van het varkensbedrijf zijn en ook de medewerkers op het slachthuis.

Het griepvirus wordt overgedragen door middel van contact met speeksel of neusvocht van individuen die het virus uitscheiden. Dit kan door middel van direct contact maar ook door indirect contact. Contact met besmette voorwerpen via de handen is een voorbeeld van indirect contact. Via de handen bereikt het virus dan de ingangspoorten van de gezichtsslijmvliezen (ogen, neus en mond). Ook kan het virus via de lucht worden overgedragen.

Griepvirussen worden vrijwel alleen in de luchtwegen van varkens aangetroffen en niet in hun vlees. Mensen die varkensvlees eten hoeven daarom niet bang te zijn hierdoor te kunnen worden besmet.

Wat zijn de verschijnselen als een mens met varkensgriep besmet raakt?

Als een mens besmet is geraakt met varkensgriep zijn de symptomen vergelijkbaar met een infectie met een griepvirus van menselijke oorsprong. De klachten zijn over het algemeen mild en blijven veelal beperkt tot verkoudheid, keelpijn, hoesten, koorts, hoofdpijn en spierpijn. In een enkel geval zijn er ernstigere klachten zoals bijvoorbeeld een longontsteking.

Bijna altijd is een besmetting van varken op mens doodlopend. Dit houdt in dat de met varkensgriep besmette persoon geen andere mensen met het virus besmet.

Uitzonderingen zijn er helaas wel. Een bekende uitzondering is de uitbraak van de Mexicaanse griep in 2009. Dit griepvirus was verantwoordelijk voor een wereldwijde griepuitbraak (pandemie) bij de mens. Het H1N1pdm09-griepvirus was de veroorzaker van deze pandemie.

Het genetisch materiaal van dit virus bevatte fragmenten van griepvirussen van varkens, vogels én mensen, in een combinatie die nog nooit ergens ter wereld eerder was gerapporteerd. Er is een sterk vermoeden dat dit griepvirus in een varken is ontstaan en vervolgens op de mens is overgedragen. Hierna heeft het zich snel en wereldwijd, eerst onder mensen, verspreid. Dit virus is nadien vaker teruggevonden bij varkens.

Speelt het varken een rol bij het ontstaan van nieuwe pandemieën?

Het varken wordt wel gezien als een 'mengvat' voor griepvirussen. Varkens zijn gevoelig voor infecties met Influenza A-virussen. Ook dragen varkens het Influenza A-virus op elkaar over, maar ook de mens en vogels kunnen deze overdragen op het varken.

Raakt een varken tegelijkertijd met twee of meer griepvirussen van verschillende oorsprong (van vogels, mens of varken) besmet, dan kan er door het uitwisselen van genetisch materiaal tussen deze virussen, een nieuw virus ontstaan. Het is afhankelijk van de eigenschappen van deze zogenaamde reassortant of dit nieuwe griepvirus aanleiding geeft tot meer klinische symptomen bij de varkens zelf.

Maar ook neemt de kans op overdracht naar de mens toe. De kans op het ontstaan van een reassortant die gemakkelijk van het varken op de mens overgedragen kan worden is klein. De gevolgen kunnen echter groot zijn omdat op deze manier een nieuwe pandemie kan ontstaan.

Conclusie

Zowel mensen als varkens kunnen geïnfecteerd worden met het Influenza A-virus en het virus is overdraagbaar van mensen naar varkens en vice versa.

Door de nodige voorzorgsmaatregelen te treffen kan de overdracht van een griepinfectie van mens naar varken en omgekeerd worden beperkt. Bewustwording hiervan en het opvolgen van de voorzorgsmaatregelen kunnen hierbij helpen.

Bron
(1) lci.rivm.nl/richtlijnen/influenzavaccinatie