Van den Crommenacker-Konings: ‘Enkel gezonde longen zien is ook nieuws’

Na een bedrijfsbezoek, gedoucht en netjes in frisblauwe bedrijfskleding gehuld, schuift varkensdierenarts Lydie van den Crommenacker-Konings van DAC ZuidOost aan voor een interview. In de afgelopen drie jaar heeft zij in totaal zo'n honderd keer de longgezondheid van koppels vleesvarkens aan de slachtlijn gescoord met de applicatie van het Ceva Lung Program (CLP).

'Na theoretisch te zijn bijgeschoold door Steven van Colen van Ceva Santé Animale zijn we het scoren van de longen gaan oefenen in het slachthuis. Naast je ogen goed de kost geven, moet je met één hand de long controleren op eventuele verhardingen en met de andere de score invoeren in de CLP-app. Door zo'n trainingstraject wordt de snelheid van het scoren opgevoerd en krijg je automatismen te pakken.'

Slachterijen koppelen long- en borstvliesinformatie toch al terug?

'Het scoren van pleuritis (borstvliesontsteking) en longontstekingen gebeurt als bijvangst van inspecties op de voedselveiligheid. Voor een slachterij is het belangrijk om luchtwegaandoeningen die op de boerderij ontstaan, terug te dringen. Dit vanuit het oogpunt van het efficiënt inzetten van arbeid en het terugdringen van de kosten voor afkeur. Met het CLP focussen we op de gezondheid van de longen. Specifieke letsels op de longkwabben kunnen iets vertellen over ziekteverwekkers die op een bedrijf kunnen spelen, zoals mycoplasma.'

Wat is uw indruk van de longgezondheid van varkens?

'Ik heb ontzettend veel gezonde longen aan de slachtlijn gezien en gevoeld. Het scoren van de longgezondheid verloopt dan vlot en er rolt natuurlijk goed nieuws uit voor de varkenshouder.'

Waarom is voelen zo belangrijk?

'Een long met een afwijkende kleur zou je door alleen met je ogen te beoordelen bestempelen als ongezond. Maar die verkleuring kan ook veroorzaakt worden door het slachtproces. Door de consistentie van het longweefsel met de hand te controleren, schakel je het risico op het fout scoren van longletsels uit. Alles draait om het verzamelen van betrouwbare data.'

Kunt u voor het uitvoeren van het CLP bij alle slachterijen terecht?

'Van de koppels die worden geleverd bij een van de vier grote varkensslachterijen in Nederland mogen we in goed overleg de varkenslongen beoordelen. Dit geldt zeker wanneer dit gebeurt op verzoek van de vleesvarkenshouder zelf.'

Wat zijn de kosten?

'Eerlijk, het scoren van een koppel varkens aan de slachtlijn zijn de kosten niet. In twintig minuten zijn tweehonderd varkenslongen gepasseerd en zitten de data in de CLP-database. Ook het resultaat in beeld krijgen is met een druk op de knop te realiseren. Het op en neer rijden naar de slachterij, het voorbereiden en omkleden en het in de slachtlijn tijdig klaar staan zijn de grootste tijdvreters. In geringe mate geldt dat ook voor de koppelgrootte.'

'De varkenshouder zal op de rekening voor bedrijfsbegeleiding echter slechts een deel van die uren terugzien. Als dierenartsenpraktijk dragen wij namelijk ook een steentje bij, omdat wij het als een verlengstuk van de service naar klanten zien.'

Is elk slachthuisbezoek waardevol?

'Tot nu toe wel. Is de longgezondheid van een koppel gescoord, dan kijk ik meestal breder naar wat in de slachtlijn aan informatie te verzamelen is over de diergezondheid van die dieren. Ik ben er dan toch al. Zijn er bijvoorbeeld meer opmerkingen over het beenwerk, de lever of de huid, dan werp ik daar een blik op. Bij mogelijke problemen met PIA kunnen we aanvullend onderzoek doen. Zo zorg ik ervoor dat een slachthuisbezoek altijd iets toevoegt.'

Is CLP een goed hulpmiddel?

'Wat je ziet en voelt aan de longen levert geen sluitend bewijs op van de circulerende boosdoener. Wel geeft het informatie vanuit een andere invalshoek dan diagnostiek op basis van bloed, speeksel of een tracheobronchiale swab. Een sectie op een dier kan een toevalstreffer zijn van een probleem dat in een koppel speelt. CLP levert dan een repeterend beeld op.'

Hoe zet u CLP in bij vleesvarkensbedrijven?

'Dat verschilt. Bij sommige klanten volgen we de longgezondheid door elk jaar op hetzelfde moment een meting te doen, bij andere bedrijven benutten we het CLP om de effecten van een oplossing door de tijd heen te volgen. Als dierenartsenpraktijk willen wij in de bedrijfsbegeleiding van vleesvarkensbedrijven standaard opnemen dat we één of meerdere keren per jaar de longen van een koppel varkens gaan beoordelen. Als gezonde varkens die goed gepresteerd hebben, ook gezonde longen hebben, dan is dat goed nieuws. Een bevestiging van het beeld dat in de stal wordt gezien.'

'Maar het komt ook voor dat de longscores wat anders laten zien en de varkens dus beter hadden kunnen presteren. Dit verrast ons en de vleesvarkenshouder vaak. Maar het is wel waardevolle informatie waar we wat mee moeten, bijvoorbeeld samen uitzoeken waar een luchtwegprobleem op het betreffende bedrijf ontstaat. Als we dat gat weten te dichten, tillen we de diergezondheid naar een hoger niveau.'

Een longletsel zou gemiddeld 2,8 kilo groei kosten?

'Dat de groei 25 gram per dag lager is als koppels vleesvarkens te maken hebben gehad met een luchtwegaandoening, vind ik heel geloofwaardig. Maar of je die vleesaanzet mist weet je pas als je de longen van de koppels regelmatig beoordeelt.'

Dat kost u toch veel extra tijd?

'Daarom worden twee collega's in onze praktijk opgeleid om het CLP ook goed in de vingers te krijgen.'