Leren kopiëren

Op 12 juli was ik te gast in de summerschool Varkenshouderij op het VIC Sterksel. Zo gauw de zomervakanties aanbreken, spijkert jaarlijks een bont gezelschap van studenten en adviseurs uit de varkenshouderij zijn ‘varkenskennis’ bij. Ik ging met de deelnemers in gesprek over een ‘volhoudbare’ varkenshouderij. Welke kant gaan we op en wat is daarvoor nodig?

Adviseurs van veevoerbedrijven, fokkerij en slachterij vormden samen met studenten uit Dronten, Den Bosch en Wageningen ‘het klasje’. In 10 dagen verdiepten ze zich in alle aspecten van varkenshouderij: van voeding, welzijn, gezondheid en hygiëne tot personeelsmanagement, marktconcepten, maatschappij en toekomst. Experts werden ingevlogen en de groep ging zelf op pad. Een ding werd meteen duidelijk: de uitwisseling van kennis en ervaring in zo’n summerschool is ‘een must’ wanneer je als sector zo sterk in beweging bent.

En in beweging is de sector. Een ‘Volhoudbaar varkensbedrijf’ moet in de ogen van de deelnemers rekening houden met alles: markt, maatschappij, economie, milieu, welzijn en gezondheid. Alle aspecten kwamen voorbij. Er was opvallend weinig discussie. De tijd van het steggelen over wat wel en niet moet gebeuren, lijkt voorbij. Geen discussies of iets wel of niet onder de duurzaamheidsdoelen hoort, maar samen zoeken naar oplossingen. De vraag is niet of, maar hoe!

Mijn verhaal ging over ons Varkansen werk. De ontwerpen in het Varkansen-project laten zien welke omslagen in denken en doen nodig zijn om een integraal duurzame veehouderij te bereiken. Anders denken, anders doen. Innovatie is nodig, zo was mijn boodschap. En om deze boodschap nog eens extra te onderstrepen, trok ik een citaat van Einstein tevoorschijn: “Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg”.

Een reactie bleef niet uit. “Volhoudbare varkenshouderij is kopiëren in plaats van innoveren”, zo sprak één van de deelnemers, “innoveren is gissen en vergissen. Laat anderen die fouten maar maken. Ik kopieer dat wat goed gaat!”. De klas werd even stil. Want de kern kwam op tafel: wie gaat in zo’n lastige economische situatie de risico’s dragen en wie plukt uiteindelijk de vruchten? De boerenwijsheid naast het citaat van ’s werelds grootste wetenschapper. Wie had er gelijk?

Pas op weg naar huis wist ik het zeker: wetenschap en boerenwijsheid gaan prima samen. Echte innovaties hebben pas waarde als ze breed worden gekopieerd. En goed kopiëren, dat is een kunst. Het is als vroeger op school met spieken. Goed kunnen spieken is één, maar weten bij wie je spiekt, dat is minstens zo belangrijk. Innoveren is dus ook slim kopiëren. Vandaar mijn vraag: van wie kopieert u?

Onno van Eijk
Senioronderzoeker WUR