Alles draait om hoe je kijkt

Varkensarts bij GELRE en de Oosthof Dierenartsen, Bas Kolpa, is een man van de praktijk. Hij vertoeft liefst in varkensstallen en dan bij voorkeur in kraamafdelingen. Om gezondheidssignalen van de dieren op te vangen, zet de varkensarts zijn ogen, oren en neus wijd open. “Terug naar de basis: het varken heeft met zijn gedrag altijd gelijk. Het dier laat zien wat het nodig heeft of wat eraan schort. Maar je gaat iets pas opmerken als je geleerd hebt om het waar te nemen. Meestal liggen de oplossingen voor problemen dan recht voor je neus.”

Kennis van gedrag en groepsdynamiek zijn volgens Kolpa van essentieel belang bij het verhogen van de diergezondheid. “En ook bij het succesvol terug kunnen dringen van het antibioticagebruik en mogelijk ook kunnen stoppen met een vaccinatie”, zegt hij. “Ga niet geloven in je eigen onzin, maar kom met bewijs en een goede onderbouwing. Door iets zichtbaar te maken en te analyseren, kun je een ondernemer veel ellende besparen. Confronteer een varkenshouder met beelden uit zijn eigen stal, bijvoorbeeld van pasgeboren biggen die door ‘antibiestbuizen’ van een kraambox uitermate lastig kunnen drinken aan de uier van de zeug. Het is zonde om zeugen te vaccineren als de antistoffen toch niet via biest in de biggen terechtkomt.”

Het vastleggen en analyseren van diergedrag is bij GELRE Dierenartsen professioneel opgepakt. Ze hebben een wetenschapper in dienst die Smart farming inzet om gedragsproblemen zoals bijterij bij een koppel biggen te observeren. “Camerabeelden en juiste analyses dragen bij aan het terugkomen bij de basis. Als dieren ziek zijn of een hok niet alle functiegebieden heeft waar varkens wél behoefte aan hebben, dan zal afwijkend gedrag optreden.”

Een paar voorbeelden uit de praktijk kan Kolpa zo opnoemen. Biggen kruipen bij diarree op een kluitje. Maar dat kan ook gebeuren als putventilatie optreedt en de afdelingstemperatuur te laag is bij volledig kunststofroostervloeren. Dan liggen de dieren aan de buitenkant op hun buik en zien er alert en gestresst uit. Of het willen stimuleren van de voeropname in kraam- of in opfokhokken door op de mestplek voerbakken op de roosters te klikken. Fouten in het management leiden tot het vertonen van onnatuurlijk gedrag door de varkens. “Dat levert stress op en onderdrukt het afweersysteem van de varkens. Als alle voorwaarden goed zijn en dieren goed in hun vel zitten kan het zomaar zijn dat een aantal vaccinaties achterwege gelaten kunnen worden.”

Daarnaast hecht Kolpa aan kennis delen, samenwerken en communiceren met varkenshouders en andere erfbetreders. “Het is leuk om samen te werken met verschillende specialismes en de juiste mensen om je heen. Kun je identieke ambities en je varkenspassie samen delen, dan verbetert de diergezondheid en stijgen de resultaten. Het legt varkenshouders geen windeieren.”