Lang houdbaar sperma real-time bewaken

Door het hele productieproces vanaf de productie tot en met de levering te verbeteren, is sperma van Varkens KI Nederland vanaf begin volgend jaar minimaal vijf dagen houdbaar. Een proef uitgevoerd op 12 bedrijven met meer dan 5.000 zeugen laat zien dat de worpgrootte en het afbigpercentage na vijf dagen minimaal hetzelfde of beter zijn, vertelde Peter Berkvens - manager KI en Kwaliteit bij Varkens KI Nederland - aan de zeugenhouders in Markelo. “We garanderen die kwaliteit doordat we het hele proces real-time bewaken.”

De aanpak van het productieproces heeft onder andere te maken met de leveringszekerheid van sperma. Door de toenemende filedruk komt dat in het geding. Daarom is besloten om ook het bestelproces in 2019 aan te passen. Zeugenhouders moeten voor 9.00 uur ’s morgens het aantal doses sperma doorgeven en Varkens KI Nederland garandeert dan dat het sperma er voor 7.00 uur de volgende ochtend is. Daartoe is het nodig dat de zeugenhouders een aflevervoorziening hebben die dag en nacht bereikbaar is, bij voorkeur aan de openbare weg, waarin het sperma bij 17 graden Celsius kan worden afgeleverd.

Rustig afkoelen

Door de aanpassing in het bestel- en afleverproces gebeurt het winnen van sperma op de KI-stations voortaan overdag. “Er zit daardoor meer rust in het productieproces”, zegt Berkvens. “Daardoor kunnen we het afkoelen van 37 naar 17 graden rustiger laten verlopen. Dat is beter voor de spermakwaliteit. Tegelijk hiermee is de verdunnervloeistof aangepast. Die verdunner is heel belangrijk. Het is negentig procent van de spermadosis. De vloeistof moet ervoor zorgen dat het sperma goed vruchtbaar blijft en tegelijkertijd moet het bacteriegroei voorkomen.”

Controle essentieel

Een hele belangrijke verandering is de controle in het hele proces tot en met afleveren, zodat de zeugenhouder ook de zekerheid krijgt dat het sperma vijf dagen lang houdbaar is. Daartoe was er al een volledige geautomatiseerde controle op de beweeglijkheid (motiliteit) van het sperma en de vorm van de spermacellen. Daarnaast is er een flowcytomer aangeschaft: een apparaat dat met een innovatieve techniek afwijkingen aan het DNA (genetisch materiaal) van de spermacellen kan opsporen. Beren met een dergelijk afwijkend sperma geven kleinere tomen. Verder wordt de vruchtbaarheid in het veld goed bewaakt. Wijken de resultaten van de eerste tien worpen af, dan wordt die beer extra in de gaten gehouden. Na 30 tot 50 worpen valt dan definitief het besluit om de beer op non-actief te zetten, indien de resultaten blijven afwijken.

Real-time temperatuur meten

Een belangrijke laatste stap is de distributie. Dat gaat volgend jaar vanaf één locatie door heel Nederland. De temperatuur in de koelkasten van de bezorgers is daarbij real-time online te volgen. “Tijdens het transport moet de temperatuur constant blijven. Wijkt de temperatuur iets te veel af, dan krijgt de chauffeur, het distributiecentrum en ook wij een alarm”, zegt Jos Willekens, projectmanager van Varkens KI Nederland. “De chauffeur kan het probleem dan oplossen. Lukt het niet en is de temperatuur te lang afwijkend geweest, dan wordt de rest van het sperma niet meer geleverd. De zeugenhouder krijgt hiervan bericht en we zorgen dat er nieuw sperma wordt geleverd.”

Track and trace

Niet alleen de temperatuur is real-time te volgen, via gps en track en trace kan Varkens KI Nederland ook het transport volgen en of het sperma al is afgeleverd. Verkeerd leveren van sperma is niet mogelijk. Bij het afleveren moet de besteller de streepjescode op de aflevervoorziening scannen en dat moet matchen met de streepjescode op het sperma. Heeft hij de verkeerde levering dan krijgt hij rood licht en zal hij de goede partij moeten pakken. Als alles goed loopt, kan de varkenshouder in de toekomst zelf ook de track en trace volgen.