APP-uitbraken bron van frustratie voor varkenshouder

Veel koppels zijn met een of meerdere APP-bacteriestammen (Actinobacillus pleuropneumoniae) geïnfecteerd. Deze bacteriën bevinden zich in de amandelen, in de neusholte of in chronische longletsels of longabcessen. De overdracht van APP-bacteriën gebeurt vooral via neus-neuscontact, tussen zeugen en gelten, tussen gespeende biggen onderling, tussen vleesvarkens onderling, maar ook tussen de zeug en haar biggen. Vroege overdracht van APP van geïnfecteerde zeugen naar hun biggen treedt meestal op vanaf tien dagen leeftijd.

In tegenstelling tot Mycoplasma hyopneumoniae waar de overdracht vooral door de jongere zeugen gebeurt, zijn zeugen van alle pariteiten in staat om APP-bacteriën door te geven aan hun nakomelingen. Na het spenen kan er een tweede infectiegolf optreden van big tot big. Daarom wordt aangeraden om biggen na het spenen per toom bij elkaar te houden om zo de overdracht tussen biggen onderling te reduceren. In de vleesvarkensstal gaat de overdracht van APP-bacteriën verder

Temperatuurschommelingen

Of geïnfecteerde dieren uiteindelijk ook ziektesymptomen zullen ontwikkelen, hangt af van de aanwezigheid van uitlokkende factoren. Het klimaat en vooral temperatuurschommelingen, bijvoorbeeld een warme dag met een koude nacht, is een belangrijke uitlokkende factor.

In Nederland vormt ook transport een belangrijke oorzaak van APP-uitbraken. Het tijdstip waarop de uitbraak na transport optreedt, is variabel. In sommige gevallen is dit binnen 24 uur, in andere gevallen is dit pas enkele weken na het transport.

Ook infecties met andere ziektekiemen kunnen de kans op een APP-uitbraak vergroten. In de literatuur staat beschreven dat infecties met griep en Mycoplasma hyopneumoniae belangrijke uitlokkende factoren zijn. Dit zou minder het geval zijn voor PRRS. Toch zien we in het veld dat APP-uitbraken vaak milder zijn of verdwijnen wanneer PRRS-infecties tot rust komen.

APP-bacterie in de omgeving

APP-bacteriën kunnen slechts enkele dagen in de omgeving overleven. De meeste ontsmettingsmiddelen doden de kiem. Maar de overlevingskansen buiten het dier vergroten als de APP-kiemen zich in slijm, water of een biofilm bevinden. In dit geval kan de overlevingsduur oplopen tot een maand. Reiniging van de drinkwaterleidingen of eventueel droogzuigen van de drinkbakjes na reiniging van de stal kan daarom een aandachtspunt zijn.

Meestal worden APP-uitbraken waargenomen tijdens de vleesvarkensfase. Op die leeftijd is de maternale immuniteit verdwenen en heeft de kiem zich voldoende verspreid onder de varkensstapel.

Aanpak van APP

Bij varkenshouders die geconfronteerd worden met hoge sterfte ten gevolge van een APP-uitbraak, is de bereidheid tot aanpak van APP meestal groot. Uitbraken kunnen acuut zijn met hoge sterfte, soms 10 tot 20 procent uitval, of kunnen een eerder chronisch verloop hebben met regelmatige, maar minder acute sterfte. De kosten van deze sterfte zijn duidelijk zichtbaar voor de varkenshouder.

De onzichtbare kosten als gevolg van pleuritis (borst- en longvliesverkleving) zijn vaak hoger. Sommige koppels kunnen tot 50 procent verklevingen vertonen aan de slachtlijn. Pleuritis veroorzaakt naast groeivertraging verliezen in het slachthuis door schade aan het karkas. In een Brits onderzoek werd berekend dat er een verlies van 70 gram karkasgewicht per varken optreedt per procent pleuritis in een koppel door schade aan het karkas.

Goede diagnose

Om APP op bedrijfsniveau goed aan te kunnen pakken, is een goede diagnose nodig. Dit kan door sectie, waarbij de APP-bacterie in het lab wordt gekweekt, na monstername ter hoogte van de longletsels. Een extra aandachtspunt bij sectie is het zoeken naar eventuele co-infecties zoals griep en Mycoplasma.

Om een goed beeld te krijgen van het probleem op een bedrijf, is het ook nuttig om een slachtlijnonderzoek uit te voeren. Pleuritis bij slachtvarkens is een belangrijke indicatie voor APP. Niet alleen de registratie van het aantal letsels en de grootte van het letsel is daarbij belangrijk, maar ook de interpretatie: welke vorm en structuur heeft het letsel? Hoe oud is het letsel? Gaan de letsels al dan niet gepaard met abcessen? Deze extra informatie kan inzicht bieden in de infectiedynamiek op het bedrijf en kan helpen bij de keuze van de juiste aanpak.

Vaccinatie

Omdat de uitlokkende factoren zoals klimaat en transport vaak moeilijk zijn aan te pakken, wordt meestal overgegaan tot vaccinatie. APP verschilt sterk van bedrijf tot bedrijf en de aanpak is onder andere afhankelijk van het type APP op het bedrijf, de leeftijd waarop de ziektesymptomen optreden en de mogelijkheden tot aanpassing van het management. Daarom kan de vaccinatiestrategie complex zijn en vereist deze een bedrijfsspecifieke aanpak waarbij vaccinkeuze, vaccinatietijdstip en keuze van de te vaccineren dieren – gelten, zeugen en/of biggen – nauwkeurig geëvalueerd moeten worden. Biggen mogen niet op te jonge leeftijd geënt worden. Want de aanwezigheid van maternale antilichamen kan verhinderen dat het vaccin goed werkt.

Na de start van een vaccinatie zijn de verwachtingen hooggespannen. De ervaring leert dat varkenshouders op bedrijven met grote problemen toch enkele maanden geduld moet hebben om het gewenste effect te verkrijgen. Zeker op bedrijven met een eenwekensysteem, hoge infectiedruk en co-infecties wordt het geduld van de varkenshouder vaak op de proef gesteld.

Conclusie

APP is een complex probleem. Klinische symptomen worden veroorzaakt door uitlokkende factoren zoals slecht klimaat en transport. Een goede diagnose op basis van sectie, aangevuld met slachtlijnonderzoek, is van belang voor het bepalen van de juiste controlemaatregelen. Een vaccinatieschema op maat van het bedrijf aangevuld met de nodige managementmaatregelen, een gezond verwachtingspatroon en soms een beetje geduld vormen de basis van een goede APP-controlestrategie.