Wat u moet weten over Clostridium perfringens type A geboortediarree

Clostridium perfringens (C. perfringens) type A maakt deel uit van de normale darmflora van de big in de eerste levensweken, maar kan tegelijkertijd verantwoordelijk zijn voor diarree bij zuigende biggen. De bacterie kan gifstoffen maken die leiden tot vochtverlies in de darm, met een gelige, pasteuze, soms waterdunne en soms slijmerige diarree tot gevolg.

Bij een uitbraak zullen een groot aantal dieren klinische symptomen (diarree) vertonen, maar de sterfte is eerder laag. De diarree komt voor in de eerste levensdagen en leidt tot een verminderde gewichtstoename en meer achterblijvers.

De ernst van de symptomen en de sterfte neemt toe wanneer de biggen verzwakt zijn door bijvoorbeeld een PRRSv infectie of bij menginfecties met andere darmpathogenen zoals rotavirussen, enterotoxische E. coli en Cystoisospora suis (coccidiose).

Sleutelrol van het ß2-toxine

De C. perfringens type A bacterie produceert gifstoffen (toxines) die leiden tot vochtverlies door de darmwand. Alle C. perfringens type A stammen produceren het a-toxine. Veel C. perfringens type A stammen produceren naast het a-toxine ook het ß2-toxine. Verschillende studies wijzen erop dat het ß2-toxine een sleutelrol heeft bij de ontwikkeling van klinische symptomen (enteritis), aangezien bijna alle C. perfringens type A stammen die geïsoleerd worden bij varkens met diarree het ß2-toxine produceren (1,2,3). Het ß2-toxine zorgt voor beschadiging van de darmwand door poriën te vormen in de darmcellen, waarlangs vocht en elektrolyten kunnen lekken in de darm (4).

Diagnose

De C. perfringens type A bacterie kan aangetoond worden in mestmonsters van biggen met diarree. Het is belangrijk om verse mestmonsters te verzamelen bij biggen die niet behandeld werden met antibiotica.
In het lab wordt door middel van een anaerobe bacteriecultuur nagegaan of het mestmonster positief is voor C. perfringens. Indien positief, dan wordt het type bepaald door middel van een PCR-analyse.

Daarbij wordt er gescreend naar de aanwezigheid van specifieke toxine genen bij de geïsoleerde C. perfringens. Bij het varken is naast C. perfringens type A ook C. perfringens type C betrokken bij diarree problemen. Aan de hand van de aanwezige genen voor toxine productie kan er een onderscheid gemaakt worden tussen beide. C. perfringens type A stammen produceren het a-toxine of het a- en ß2-toxine en C. perfringens type C stammen produceren het a-, ß1- en een enkele keer ook het ß2-toxine.

Omdat C. perfringens type A ook deel uitmaakt van de normale darmflora van een big, is het belangrijk om bij de diagnose niet alleen de bacterie aan te tonen, maar ook rekening te houden met de aard van de klinische symptomen, de hoeveelheid bacteriën die in de mest aangetoond werden, het al dan niet aantonen van het gen voor ß2-toxineproductie en de aanwezigheid van andere darmpathogenen (co-infecties).

Preventie

Naast het verbeteren van de hygiëne en het zorgen voor een optimaal stalklimaat, is het is mogelijk om zeugen te vaccineren met een vaccin dat de toxines bevat die door C. perfringens type A geproduceerd worden. Na vaccinatie ontwikkelen de zeugen afweerstoffen tegen de toxines, die door de biggen met de biest opgenomen worden. Momenteel zijn er in Nederland twee geregistreerde vaccins beschikbaar. Een C. perfringens type A / C. difficile combinatievaccin dat het a-toxine van C. perfringens type A bevat en een E. coli / C. perfringens type C / C. perfringens type A combinatievaccin dat het a-toxine en het ß2-toxine van C. perfringens type A bevat.

• Lees meer over de controle van de risicofactoren voor geboortediarree

Bronnen

1. Garmory et al. Epidemiol. Infect. (2000), 124, 61-67
2. Springer et al. Tierärztl Prax (2012); 40 (G): 375 – 382
3. Waters et al. Journal of Clinical Microbiology (2003), p. 3584–3591
4. Luo et al. Gene, Vol. 759, 30 October 2020, 144999