Ivo Bekkers zet schouders onder Familievarkenstal 2.0

Een kleine veertig belangstellenden trok het symposium 'De rol van Het Familievarken in een duurzame voedselkringloop'. Deze kennisdeling vond woensdag plaats in het Limburgse Panningen als onderdeel van het POP3-project het familievarken.

'De wetenschappelijke speeltuin Familievarkenstal in het Brabantse Venhorst moeten we na 3,5 jaar gaan verlaten', zegt projectleider en Tjacko Sijpkens. 'Gemeente Boekel wil geen eigenaar meer zijn van stallen waar dieren worden gehouden en waar stikstofrechten op zitten. Helaas duurt altijd alles langer in innovatieland, zeker in deze stal met veel aandacht voor het dierenwelzijn, het milieu, de CO2-footprint en de vermarkting van het vlees.'

Volgens Sijpkens zijn speciale voersamenstellingen voor de Familievarkens ontwikkeld in samenwerking met Coppens diervoeding en Wageningen University & Research (WUR). 'Varkensvlees moet wat CO2-footprint betreft in de buurt van vegetarische varianten kunnen komen en daarvoor is voer voor ongeveer 70 procent verantwoordelijk. Retailers als Albert Heijn voeren de druk op om als producent van dierlijke eiwitten daar sterk op te sturen.'

Mens-dier-relatie goed

Inonge Reimert, onderzoeker leerstoelgroep Adaptatiefysiologie van WUR, deed met een aantal studenten onderzoek naar het gedrag in de Familievarkenstal. In de stal met koeling en verwarming, een innovatieve techniek van Inno+ die inmiddels uitgerold is over de hele wereld, is plaats voor zo'n 48 zeugen inclusief biggen en vleesvarkens op een oppervlak van 1.050 vierkante meter. Ze lopen op een zandbodem, krijgen voer op de grond en moeten in een toiletruimte mesten en urineren. Zeugen werpen in groepjes en worden rond de vijf weken gespeend, biggen kunnen socialiseren en de vleesvarkens worden in grote groepen gehouden.

Wat Reimert vooral opviel, was dat de varkens absoluut niet bang waren. 'De mens-dier-relatie is denk ik goed en dat gelten veel met hun intacte staarten kwispelen is bijzonder.'

De eerste Welfare Quality-score voor zeugen en vleesvarkens in de familievarkenstal was verhoogd. Met wat aanpassingen is dat bij de zeugen in de tweede meting excellent geworden. 'Dat is een prima score', zegt Reimert. 'Het welzijn is prima, maar of varkens gelukkig zijn, kan ik niet zeggen.'

Wat Reimert opviel, was dat er toch redelijk wat agressief gedrag naar elkaar was bij de groepen met dertig tot vijftig vleesvarkens. 'Vooral rond de vier voermomenten per dag is er veel onrust en lijkt de groep te groot te zijn. Is het rustig, dan zit bijna 85 procent van de varkens de krul in de staart.'

Familievarkenstal 2.0

Dierverzorger Ivo Bekkers geeft aan dat er in 3,5 jaar geen enkel probleem is geweest met staartbijten. 'Maar er is veel geëxperimenteerd met het inrichten van de rozetvormige stal om het mestgedrag goed te krijgen en verlies van voer te beperken. In de Familievarkenstal 2.0, die ik in Erp wil bouwen, worden al die leerpunten meegenomen.'

De 2.0-stalversie lijkt meer op traditionele bouw; langwerpig vierkant. De hokken waar de 48 zeugen in werpen en biggen tot de slacht in verblijven, worden smal en diep met aan twee kanten roosters met een schuif eronder. 'De urine wordt meteen gescheiden van de vaste mest, die in een composteringstoren wordt verwerkt', zegt Bekkers. 'De restuitstoot van ammoniak wordt met een luchtwasser weggevangen.'

Het vrij kramen en de zandbodem is voor Bekkers een blijvertje. 'Het is mijn stokpaardje. Wel ga ik de vleesvarkens in groepen van veertien houden en worden beren en gelten gescheiden gehouden.'