Zo bescherm je je bedrijf tegen griep

De griepvirussen die in een varkensbedrijf circuleren, kunnen afkomstig zijn van:
• Een besmetting van buitenaf, door het binnenbrengen van varkens die met griep besmet zijn of door overdracht van het griepvirus via de lucht tussen naburige varkensbedrijven.
• Een circulatie van het griepvirus binnen het bedrijf, door virusoverdracht van besmette varkens naar gevoelige dieren (bijvoorbeeld pas gespeende biggen). Dit kan door direct contact, bijvoorbeeld bij het mengen van varkens van verschillende tomen, maar kan ook via de stallucht gebeuren.
• Een besmetting door bedrijfsmedewerkers die griep hebben.

Hoe voorkom je een besmetting van buitenaf?

Een besmetting van buiten het bedrijf kan optreden wanneer je varkens (bijvoorbeeld gelten) binnenbrengt die met het griepvirus zijn geïnfecteerd. Dit kunnen zowel klinisch zieke dieren zijn als dragerdieren die er kennelijk gezond uitzien. Zieke dieren moeten sowieso de toegang tot het bedrijf worden geweigerd, maar het is veel moeilijker te beoordelen of klinische gezonde dieren al dan niet drager zijn van het griepvirus. Vandaar het belang van een goede quarantaine- en adaptatieperiode. Tijdens de quarantaineperiode treedt er een natuurlijke verwijdering op van de griepvirussen door de dragerdieren. Adaptatie gebeurt door vaccinatie en voorkomt dat de dieren ziek worden, als ze later in contact komen met de griepvirussen die op het bedrijf aanwezig zijn.

Een besmetting van buitenaf kan ook plaatsvinden via de lucht. Het is bewezen dat het griepvirus over een afstand van 2 kilometer via de lucht kan worden getransporteerd. (1) Vleesvarkens van bedrijven met meer dan twee buurbedrijven in een straal van 2 kilometer hebben hierdoor 3,2 keer meer kans om met griep besmet te raken dan andere. (2) Bedrijven in varkensdense gebieden zijn daarom gevoelig. Een bedrijf beschermen tegen griepbesmetting via de lucht is alleen mogelijk door filtratie van de binnenkomende lucht met een geschikte luchtfilter.

Hoe beperk je de circulatie van het griepvirus binnen het bedrijf?

Circulatie van het griepvirus in het bedrijf is belangrijk en wordt vaak onderschat. De kans is klein dat het griepvirus na introductie in een bedrijf spontaan weer verdwijnt. (3) Varkens die het griepvirus uitscheiden, zullen steeds opnieuw gevoelige varkens besmetten: pasgeboren biggen, pas geleverde gelten of zelfs zeugen die net voor een volgende herhalingsvaccinatie te maken krijgen met een gedaalde immuniteit.

Enkele maatregelen om de circulatie van het griepvirus binnen het bedrijf te beperken:
• Vaccineer gelten en zeugen tegen griep. Het regelmatig vaccineren van de zeugenstapel beschermt tegen de klinische symptomen van een griepinfectie. Daarnaast scheiden gevaccineerde dieren na een infectie ook minder virus uit, waardoor er minder kans is op overdracht van het griepvirus naar andere dieren. (4)
• Scherp de interne biosecurity aan. Beperk het vermengen van dieren van verschillende groepen, maar ook binnen de groepen. Dit start al bij de geboorte door het verleggen van biggen zoveel mogelijk te beperken.
• Breng de luchtcirculatie in het bedrijf in kaart. Afdelingen die lucht aanzuigen vanuit een centrale gang, lopen bijzonder gevaar. Als er in deze gang varkens lopen die het griepvirus uitscheiden (bijvoorbeeld bij het verplaatsen van dieren), dan komt de met virus vervuilde lucht in de afdeling terecht.

Hoe voorkom je dat je zelf je varkens met griep besmet?

Varkens zijn gevoelig voor menselijke griepvirussen. Zo werd het pandemische H1N1-virus, dat in 2009 de Mexicaanse grieppandemie veroorzaakte, door mensen geïntroduceerd in varkensbedrijven.

Jaarlijkse vaccinatie van bedrijfsmedewerkers tegen de humane seizoensgriep is sterk geadviseerd om varkens tegen menselijke griepvirussen te beschermen. Gevaccineerde personen scheiden na een griepinfectie minder virus uit. Hierdoor verkleint de kans op een mens-varkenbesmetting en uiteraard ook mens-mensbesmetting. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) adviseert vaccinatie voor personen die een hoog risico lopen op blootstelling aan influenzavirussen van dierlijke oorsprong, zoals varkenshouders en dierenartsen. (5)

Bedrijfsmedewerkers met griepsymptomen moet de toegang tot de stal worden geweigerd om de varkensstapel te beschermen tegen de introductie van menselijke griepvirussen. Als dit niet mogelijk is, dan moet een FFP2-mondmasker zonder ventiel worden gedragen om de dieren te beschermen.

Hoe verminder je de impact van een griepinfectie?

Het voorkomen van een griepbesmetting is een moeilijke, zo niet onmogelijke opdracht. Wanneer het griepvirus in een bedrijf circuleert, is het moeilijk om het weer te elimineren. Daarom moet je je vooral richten op maatregelen om griep te controleren, zodat de klinische symptomen en de economische impact beperkt blijven.

Hiervoor kunnen twee strategieën worden ingezet, die elkaar aanvullen:
• Vaccineer varkens tegen het griepvirus. Vooral de gelten en zeugen worden vaak gevaccineerd. Vaccinatie biedt bescherming tegen de klinische symptomen en zorgt voor een verminderde virusuitscheiding. (4)
• Ga de strijd aan met co-infecties. Verschillende studies hebben aangetoond dat het griepvirus bacteriële co-infecties versterkt. Het is als het ware 'een lont in het kruitvat'. Samen met of net na een griepinfectie zie je dan ook frequent hersenvliesontsteking door Streptococcus suis, borst- en buikvliesontsteking door Glaesserella parasuis, longontsteking door Mycoplasma hyopneumoniae enzovoort. Een preventieve aanpak van deze bacteriële ziekteverwekkers, bijvoorbeeld door vaccinatie, is daarom aangewezen.

Bronnen:
(1) Corzo et al. 2013. PLoS ONE 8(8): e71444. doi:10.1371/journal.pone.0071444.
(2) Fablet et al. 2013. Preventives Veterinary Medicine 112, 257-265.
(3) Cador et al. 2017. Veterinary Research, 48-58. DOI 10.1186/s13567-017-0462-1.
(4) Deblanc et al., 2019. Journées de la Recherche Porcine 2019.
(5) lci.rivm.nl/richtlijnen/influenzavaccinatie