'Zeugenhouders: neem griep serieus!'

De periode oktober tot maart wordt bestempeld als het griepseizoen voor de mens. Het influenzavirus is een zoönose. Het wordt dus ook aangetroffen bij dieren die het virus weer over kunnen dragen op de mens. ‘Zo’n periode met koud, vochtig weer en weinig ultraviolet licht van de zon is ook voor varkens een risicovollere periode om het influenzavirus op te lopen’, zegt Eric van Esch, technical service manager varkens bij Hipra.

‘Maar de grenzen van het griepseizoen in de varkenshouderij zijn aan het verschuiven, met name op vermeerderingsbedrijven’, vervolgt Van Esch. ‘Op bedrijven met zeugen en biggen kan het griepvirus jaarrond circuleren en veel technische en economische schade berokkenen.’

Het griepvirus is chronisch aanwezig in veel zeugenstapels?

‘Op menig vermeerderingsbedrijf kun je door het jaar heen varkens aantreffen met griepverschijnselen. Vaak betreft het een milde vorm bij een beperkt aantal dieren. Dus het lijkt erop dat het influenzavirus op bedrijven met zeugen en biggen sluimerend aanwezig is.
‘Dat werd bevestigd met de praktijktest bij 110 vermeerderingsbedrijven die we samen uitvoerden met De Oosthof dierenartsen in maart en april 2023. Uit de analyse van de 110 speekselmonsters bleek dat 45,5 procent van de koppels biggen griepvirussen bij zich droeg.’

Wat zijn de gevolgen van griep op een vermeerderingsbedrijf?

‘De dynamiek van het griepvirus is op elk bedrijf anders en dat geldt ook voor de ernst van de luchtwegproblemen. Vanwege hoge koorts kunnen gelten en zeugen lusteloos worden en verwerpen en kan gust in het kraamhok terechtkomen. Acute griep bij biggen kenmerkt zich door hoesten, niezen, snotteren lusteloosheid en hoge koorts. Daarnaast worden dieren worden gevoeliger voor andere aandoeningen zoals mycoplasma en APP.

‘Elke tik die een big in zijn vroege leven oploopt, drukt de technische prestaties. Zo kost het biggen met een dag diarree in de kraamstal of na het spenen een week om daarvan te herstellen. Een goede darmgezondheid is cruciaal om weerstand te bieden aan circulerende luchtwegkiemen zoals het griepvirus.’

Onderschatten zeugenhouders de griepschade?

‘Ik vind van wel. Iedereen weet dat een uitbraak van abortus blauw (PRRS) al gauw 50 tot 400 euro per zeug per jaar kan kosten en dat het een handelsbelemmerende ziekte is. Daarom is er veel aan gelegen deze virusaandoening te beheersen en concrete stappen te zetten naar PRRS-vrij worden. De economische schade van griep zit volgens mij minimaal in dezelfde orde van grootte, terwijl daar geen nationaal beheersplan voor is. Daarbij is influenza een zoönose, waardoor de varkenshouderij extra onder een vergrootglas is komen te liggen.’

Hoe is de situatie in de vleesvarkenshouderij?

‘Golfbewegingen en seizoensinvloeden zie je bij vleesvarkensbedrijven nog wel. Als het griepvirus bij vleesvarkens circuleert, is de schade aanzienlijk minder. Als je er tijdig bij bent, kun je met aspirine op het drinkwater de gevolgen van griep voldoende beheersen. Bovendien eten varkens van de moderne genetica vrijwel onverstoorbaar door en zie je een griepje niet of nauwelijks terug in de technische resultaten. Hebben de vleesvarkens als big al gezondheidsproblemen doorgemaakt, dan zullen de prestaties nooit écht top zijn.’

Kunnen vermeerderaars grip krijgen op griep?

‘Als je weet of het griepvirus op je bedrijf aanwezig is, waar het circuleert en hoe het is binnengekomen, kun je gericht maatregelen treffen. Komt griep binnen via opfokgelten, dan moet je op dat punt eerst de kraan dichtdraaien. Blijft het virus in de biggenopfok circuleren en weer overspringen naar de zeugen, dan zul je meer interne biosecuritymaatregelen moeten nemen.’

Is het griepvirus eenvoudig op te sporen?

‘Ja. Speekselmonsters nemen met kauwtouwen en daar een PCR-test op doen is het meest praktisch in de biggenopfok. Met een steriel uierdoekje kun je het speeksel van de tepels deppen. Wordt het griepvirus op deze manier in de kraamstal aangetoond dan zijn biggen al via neus-neuscontact door de zeug besmet.’

Heeft een jaarlijkse griepprik voor zeugen zin?

‘Een jaarlijkse griepprik heeft niet voldoende effect als het influenzavirus jaarrond op een vermeerderingsbedrijf circuleert. Wel helpt het als je alle zeugen drie tot vier keer per jaar voor de voet weg vaccineert. Op die manier kun je antistoftiters tegen specifieke griepstammen op een hoog niveau houden. Het risico op ziek worden wordt erdoor verlaagd en de griepverschijnselen zullen minder ernstig zijn.

‘Krijgen zeugen griep, dan scheiden ze minder en gedurende een kortere tijd griepvirussen uit. Hierdoor blijft de infectiedruk lager en verdwijnt een griepgolf sneller van het bedrijf.’

Is zeugen strategisch vaccineren tegen griep gemeengoed?

‘Ik schat dat 20 tot 25 procent van de vermeerderingsbedrijven in Nederland de dieren meermaals per jaar voor de voet weg vaccineert. Daardoor beperken ze niet alleen vruchtbaarheidsproblemen, ook werkt het positief uit op de gezondheid van de koppels biggen. Via de biest en melk krijgt elke big antistoffen tegen griep binnen.’

Is biggen vaccineren tegen griep een optie?

‘In de praktijk gebeurt dat bijna nooit. Elke big vaccineren levert extra kosten op en vergt extra arbeid. De economische impact zit met name aan de zeugenkant. Maar zoals gezegd kun je biggen via het vaccineren van zeugen extra griepbescherming meegeven. Elke gezondheidstik die je kunt voorkomen bij je biggen levert voordeel op. Iedereen is gebaat bij gezonde varkens die maximaal presteren.’

Kortom: extra aandacht voor griep is noodzakelijk?

‘Ja. Maar onthoud dat de mens een belangrijke verspreider van het griepvirus is en de varkens kan besmetten.’