Wat zijn die boeren stil

Ik kan heel veel zeggen over de uitzending van Zembla ‘Sjoemelen met vlees’. Over de journalistieke aanpak, over hoor en wederhoor, over bewijzen, over suggestie. Over waar rook is, is vuur. Ik was benieuwd naar wat ik te zien zou krijgen donderdagavond. Met een blocnote in de hand heb ik op de bank gezeten. Ik was van plan om niet op te schrijven wat ik hoorde, maar wat ik voelde bij de uitzending.
Het enige woord dat ik opschreef was ‘irritatie’. Ik was geïrriteerd als ‘vakgenoot’ van de journalisten van Zembla. Want was het nu objectieve journalistiek wat ik zag? Waren het harde bewijzen waarmee ze kwamen? En zo niet: wat is daarvan het resultaat? Wat zegt dat over mijn ‘beroepsgroep’ en wat doet dat met mij?
Wat zeker is, is dat ik op dit onderwerp óók niet objectief ben. Misschien nog wel minder dan de journalisten van Zembla. Elk schandaal met vlees of zelfs elk signaal dat die kant op wijst, grijpt me bij de keel en laat me niet meer los. Waarom? Omdat ik me als indirect betrokkene bij de productie van varkensvlees óók persoonlijk verantwoordelijk voel voor het borgen van kwaliteit en veiligheid. En ook omdat ik weet dat de meerderheid van de boeren daar ook echt hard voor werkt elke dag. En dat die boeren hoe dan ook gedupeerd zijn.

Want waarheid of niet, bewijsbaar of niet. De toon is gezet: in de vleeshandel is van alles mis. En voor wie het toch al niet zo opheeft met de veehouderij ligt daar natuurlijk een enorme stok.
En daar was irritatiefactor twee. Want waar waren de boeren nu? Ik heb in aanloop naar de uitzending letterlijk staan roepen: ‘Wat zijn die boeren stil! Kom op jongens!’. En dat meen ik oprecht. Ik had zo graag gezien dat een aantal boeren zélf naar voren was gestapt en had gezegd: ‘Áls dit zo is, dan is dat voor ons onacceptabel. Wij hebben geïnvesteerd in kwaliteit en in dierwelzijn en daar onze bedrijfsvoering op ingericht. Als blijkt dat onze afnemers met onze kwaliteit aan de haal gaan, dan hebben ze een groot probleem.’
Ik begrijp het dat niet elke varkenshouder het gewend is om ‘zomaar’ naar voren te stappen, maar er zijn er die het wél kunnen. Ik begrijp ook dat zakelijke belangen een rol spelen en dat je niet met je varkens zomaar ergens anders naartoe kunt. En dat dit ook een reden kan zijn om dan maar niks te zeggen. Maar wie zwijgt, stemt toe.
Ik vraag me af wat u als individuele varkenshouder tegen de mensen uit het dorp zegt als die u vragen of u ook sjoemelt met vlees. Of u ook poepvlees levert of Beter Leven-vlees dat niet als zodanig geproduceerd is. Kunt u aantonen dat u daar níet bij hoort? Wat heeft u er de afgelopen jaren aan gedaan om dat vertrouwen op te bouwen?
Misschien heb ik het mis. Misschien kan elke individuele varkenshouder dat heel goed uitleggen aan zijn buurman. Maar dan snap ik nog steeds niet waarom hij dat niet kan aan de rest van Nederland. Kom op!
 

Janneke Janssens
Hoofdredacteur Varkens