Welzijnscheck vaak uitgesteld door twijfel over nut

De welzijnscheck is per 1 juli 2020 opgenomen in de voorschriften van de IKB's. Uiterlijk 31 december 2020 moeten de checks op elk varkensbedrijf voor de eerste keer zijn ingevuld op papier of digitaal via een online tool.

Het advies is om de checks minimaal een keer per jaar te actualiseren en om stapsgewijs verbeteringen op het bedrijf door te voeren. De snelheid waarmee dat gebeurt, bepaalt de varkenshouder zelf. Die heeft de regie over zijn eigen route.

'Vragenlijst complex'

Van de varkenshouders die meededen aan de steekproef, heeft bijna de helft een bedrijf met vleesvarkens. 23 procent is een vermeerderaar, 28 procent heeft een gesloten bedrijf en 3 procent heeft een opfokbedrijf met gespeende biggen. Varkenshouders die de welzijnscheck nog niet invulden, geven onder andere aan de vragenlijst als complex te ervaren. Ook ziet niet iedereen de toegevoegde waarde van het invullen ervan.

Het doel van de welzijnscheck is tweeërlei. Enerzijds stellen afnemers in binnen- en buitenland hoge eisen aan het dierwelzijn van varkens. Om dat te kunnen aantonen, is de welzijnscheck ontwikkeld. Daarnaast kan hiermee het risico op bijten in flanken, oren en staarten goed in kaart worden gebracht.

Minister Carola Schouten van LNV heeft onder druk van de Europese Commissie 2030 als einddatum gesteld aan het couperen van biggenstaarten. Met de welzijnscheck kunnen de indicatoren die het bijtgedrag beïnvloeden beter worden beoordeeld.

Check veelal digitaal ingevuld

Van de deelnemers aan de steekproef vulde 44 procent de welzijnscheck zelfstandig in. 15 procent vulde deze samen met de dierenarts in en nog eens 33 procent deed dat samen met de voeradviseur. In 72 procent van de gevallen gebeurde het digitaal. De overige 28 procent vulde de check op papier in.

Afhankelijk van hoeveel welzijnschecks er moeten worden ingevuld, neemt het meer of minder tijd in beslag. Van de 40 procent die de check al heeft ingevuld, geeft 41 procent aan dat het één tot twee uur kostte. 20 procent laat weten er meer dan drie uur zoet mee te zijn geweest.

Van de deelnemers aan de steekproef die de check hebben ingevuld heeft 70 procent nog geen plan van aanpak klaar. Dat ze worstelen met de welzijnscheck blijkt ook uit het feit dat slechts een derde deze zinvol noemt. 'Als varkenshouder kijk je toch elke dag of het goed gaat met je varkens en wat er beter kan', reageert een ondernemer.

'Ruggenspraak met dierenarts, adviseur en specialist'

Een van de deelnemers aan de steekproef die alle welzijnschecks voor zijn bedrijf met zeugen en vleesvarkens digitaal invulde, is John Verhoijsen in het Limburgse Beringe. 'Ik vond het best ingewikkeld om in te vullen en heb ruggespraak moeten houden met onze dierenarts, voeradviseur en fokkerijspecialist. Het waren veel en best wel gedetailleerde vragen.'

Een plan van aanpak moet Verhoijsen nog opstellen, maar opvallende zaken om op te pakken, zitten er niet tussen. 'Wij brengen samen met medewerkers en adviseurs de diergezondheid en het dierenwelzijn stapje voor stapje naar een hoger niveau. Dat is cruciaal om bijterij uit te kunnen bannen.'

Ook geeft de varkenshouder aan graag meer te willen leren van collega-ondernemers die de staarten van hun varkens niet meer couperen. 'Daarom wachten wij nog met het opdoen van ervaring met lange staarten.'

Geen focus op biologisch

Biologisch varkenshouder Mark Hahne uit het Gelderse Mariënvelde heeft de welzijnschecks voor opfokzeugen, zuigende biggen, gespeende biggen en vleesvarkens ondertussen ingevuld. 'Tot mijn verrassing kregen wij een tijd geleden te horen dat biologische varkenshouders die checks ook in moesten vullen, terwijl wij op een andere manier met dierenwelzijn omgaan dan de gangbare varkenshouderij.'

Dat blijkt volgens Hahne ook uit de vraagstelling. Zo was een van de vragen of windinvloeden zijn uitgeschakeld. 'Bij stallen met natuurlijke ventilatie en uitloop scoor je dan meteen diep in het rood.' Zoiets geldt volgens de biologische varkenshouder eveneens voor de score op hokbevuiling. 'Als een kwart van het met stro gevulde hok is bevuild en de vleesvarkens zijn schoon en hebben volop ruimte, is het op papier toch mis en moet je met een plan van aanpak komen.'

Deze en nog andere hiaten in de welzijnscheck voor biologische varkenshouders heeft Hahne doorgespeeld naar de Producenten Organisatie Varkenshouderij. 'Hopelijk komen er op onze sector toegespitste vragenlijsten.'