Onderzoek naar stalbranden om verplichte keuring doorgang te geven

In haar Kamerbrief meldt de landbouwminister dat er proefkeuringen worden uitgevoerd en dat Stichting Milieukeur (SMK) een keuringsschema gaat opstellen. Beide onderdelen moeten meer inzicht geven in de praktische en financiële impact van zo'n verplichte brandveiligheidskeuring voor veehouders.

Het onderzoek is onderdeel van een bredere aanpak tegen stalbranden. In 2024 vonden er 43 stalbranden plaats, net als in 2023. Wel nam het aantal dierlijke slachtoffers fors toe: 62.790 tegen 37.305 een jaar eerder. Die stijging komt vooral door een grote brand op een pluimveebedrijf waarbij 54.000 dieren omkwamen.

Volgens de Risicomonitor Stalbranden kwamen daarnaast 8.535 varkens, 150 geiten, 45 schapen, 42 runderen en 18 paarden om. Wiersma noemt elke stalbrand een ingrijpende gebeurtenis en wil daarom werk maken van betere brandveiligheid op veehouderijbedrijven.

In veel gevallen is de oorzaak van een stalbrand niet te achterhalen omdat het gebouw volledig uitbrandt. Waar dat wel lukt, blijken elektra en werkzaamheden de belangrijkste oorzaken. De minister overlegt met het Verbond van Verzekeraars over uitbreiding van de risicomonitor om meer inzicht te krijgen in de achterliggende oorzaken, zoals bouwjaar, staltype en specifieke werkzaamheden.

Focus op twee onderdelen

De verplichte keuringen die Wiersma wil invoeren, richten zich op twee onderdelen: de technische installaties op het erf (elektrakeuring) en het brandveiligheidsmanagement (brandveiligheidskeuring). Het onderzoeksbureau dat de proefkeuringen gaat uitvoeren, start dit jaar met het verzamelen van data. Eerst wordt gekeken naar bestaande keuringen, daarna volgen nieuwe proefkeuringen. De resultaten worden in het najaar van 2025 verwacht.

Voor de brandveiligheidskeuring ontwikkelt SMK een keuringsschema, inclusief een voorstel voor de frequentie en opzet. Ook dit zal worden getest op een aantal bedrijven, zodat duidelijk wordt wat de (financiële) impact is op de veehouders. Op basis van deze gegevens kan het ontwerpbesluit worden aangepast voordat het naar de Tweede en Eerste Kamer gaat.

Brandcompartiment en evacuatie

Tegelijk laat Wiersma onderzoeken of de huidige maximale omvang van een brandcompartiment – 2.500 vierkante meter – moet worden aangepast. Alleen bij aantoonbaar gelijke veiligheid mag hiervan worden afgeweken. Het onderzoek brengt de financiële en bouwtechnische gevolgen van die regel in kaart en beoordeelt of de huidige toepassing van het gelijkwaardigheidsbeginsel werkt. De resultaten worden eveneens in het najaar van 2025 verwacht.

Daarnaast heeft Wageningen University & Research (WUR) twee systemen onderzocht die de overlevingskansen van dieren bij brand moeten verbeteren. Fysieke testen in stallen werden niet uitgevoerd vanwege dierenwelzijn. Valwanden bleken in de praktijk nauwelijks effectief of inpasbaar in bestaande stallen. Het Stable Safe-systeem biedt in theorie vluchtroutes, maar dieren zijn bij brand vaak niet zelfredzaam. Bovendien kan het werk van hulpdiensten worden bemoeilijkt als dieren loslopen.

Wiersma bedankt de ontwikkelaars van deze systemen voor hun inzet, maar stelt dat de resultaten onderstrepen hoe moeilijk evacuatie bij brand is. Dat maakt het volgens haar des te belangrijker om stalbranden te voorkomen. De inzet op keuringen en bewustwording moet daar structureel aan bijdragen.