De top is de ondernemende vakman

Het mooie aan de Nederlandse varkenshouderij is de diversiteit tussen ondernemers en bedrijven. We kunnen het altijd over ons vak hebben en eindeloos ons standpunt verdedigen. Maar de diversiteit is ook meteen het grote manco. Het zorgt ervoor dat we geen gezamenlijke visie hebben. Ook blijven veel voordelen van uniformering onbenut.

We streven allemaal naar het maximale resultaat door ideale combinaties te maken in de verschillende bedrijfsonderdelen. In de fokkerij kiezen we voor het combineren van verschillende lijnen, om zo met het heterosiseffect van 1 + 1 3 te maken. We hebben een paar A4-tjes keuze in voeders om de ideale combinatie te kunnen maken die past bij zowel de stal en de varkens als de ondernemer. Ook in de bouw van stallen is geen grotere verscheidenheid te zien elders in de wereld. Dit biedt voor ons alle mogelijkheden om te blijven vernieuwen.

Waar we nog te weinig de ideale combinatie van hebben, is van het type boer. Uit de eerste 80 fiscale rapporten over 2014 die ik heb mogen analyseren blijkt dat de pure vakman het zeker niet wint in het rendement per big of per kilo vlees. Ik heb bedrijven gezien waar met meer dan 30 biggen de kosten onder aan de streep niet vergoed werden. En dat in een volgens velen toch bovengemiddeld jaar. Ook de ondernemer is niet de topper. Waar een aantal jaren terug de in- en verkoop het resultaat wel goed maakte, is dat voordeel over 2014 sterk geslonken.

De ondernemers die het gunstigste bedrijfsrendement behalen, zijn een combinatie tussen de vakman en de ondernemer. Oftewel, de ondernemende vakmannen. Ondernemers pur sang die de teugels sterk in handen hebben en die de technische kant goed georganiseerd hebben. Daarbij is het voor een ondernemer veel makkelijker om zijn vakmanschap goed te organiseren, dan voor een vakman om zijn ondernemerschap te organiseren. Dit maakt het voor veel gezinsbedrijven in onze sector lastig. Immers, gemiddeld gezien hebben we daar in Nederland meer vakmannen dan ondernemers.

De ideale combinatie is dus bekend. Nu is het zaak om die twee typen samen te brengen. Nieuwe genen inkruisen duurt een generatie, en die tijd hebben de meeste bedrijven niet. Een kortere klap is dus om van elkaar te leren en echt te gaan samenwerken. De tijd dat de nood niet hoog genoeg was om samen te gaan werken is al lang achter ons. Mijn conclusie op basis van de fiscale rapporten van 2014 is dan ook een harde. Wie als eenling verder gaat en maar op één van de twee terreinen, vakmanschap of ondernemerschap, sterk is, zal het niet redden in deze sector. Ik hoop dat een gewaarschuwd man voor twee telt, want op veel bedrijven is iedere hulp welkom. Ga maar eens met je tegenpool in gesprek en probeer echt te luisteren naar zijn zienswijze zonder je eigen standpunt te verdedigen.

Paul Bens
Directeur DLV Advies