Aanpak salmonella is zeker niet af

Sinds het jaar 2000 is het aantal mensen met salmonellose meer dan gehalveerd. In 2018 is het laagst aantal gevallen ooit van die maagdarminfectie bij Nederlanders gerapporteerd. De salmonella-bestrijdingsprogramma’s bij landbouwhuisdieren en verbeteringen in de hygiëne van het voedselproductieproces hebben dus effect gehad, concludeert het RIVM. Maar de schijnwerper wordt nu op de varkenshouderij gericht.

Tussen 2013 en 2018 bedroeg het aantal salmonellosepatiënten tussen de 8,9 (2018) en 9,3 (2016) per 100.000 inwoners. In 2018 waren er naar schatting 26.545 patiënten met een acute maagdarmontsteking door salmonella-infecties onder de Nederlandse bevolking. Die raming wordt ruim 15 maal hoger becijferd dan het aantal patiënten met een door het laboratorium bevestigde salmonellabesmetting. Nederland heeft daarmee één van de laagste incidenties van uitbraken met salmonella in Europa.

Besmet voedsel

Die gunstige ontwikkeling werd af en toe onderbroken door aan voedsel gerelateerde uitbraken met hoge directe en indirecte maatschappelijke kosten. Ongeveer 80 procent van de salmonella-infecties is het gevolg van het consumeren van besmet voedsel zoals onvoldoende verhitte eieren en rauwe vleesproducten. Bij het achterhalen van de besmettingsbron en oplossen van salmonella-uitbraken blijkt het belang van 'whole genome sequencing' (WGS) steeds groter. Zo blijkt minstens 15 procent van alle salmonella-infecties in het buitenland te worden opgelopen. Epidemiologisch onderzoek wijst volgens RIVM uit dat reisgerelateerde salmonella met ongeveer een factor twee wordt ondergerapporteerd.

34 procent

De belangrijkste bron van salmonella-infecties bij mensen is het eten van besmet varkensvlees (34 procent) gevolgd door tafeleieren met 18 procent. Vooral de inspanningen van de pluimveesector bij de salmonella-aanpak hebben flink resultaat opgeleverd. De bijdrage van tafeleieren aan de humane salmonellose is nog maar een kwart van die aan het begin van deze eeuw.
Hoewel er geen normen voor salmonella gelden voor vers vlees van rund of kalf, varken en schaap of lam, volgt de NVWA wel het voorkomen van onder andere salmonella in dit type product. Uitgangspunt is dat in gehakt vlees, vleesbereidingen en -producten géén salmonella mag zitten. Voor de varkenshouderij is er volgens RIVM-cijfers werk aan de winkel. In vers varkensvlees kwam de besmettingsgraad in 2016 en 2017 uit op respectievelijk 0,4 en 0,7 procent. In 2018 is dat verhoogd naar 1,3 procent en vergelijkbaar met de hogere niveaus van vóór 2015.

Resistentie

De ontwikkeling van antibioticaresistentie blijft een bron van zorg bij de RIVM. Voornamelijk de multiresistentie en ESBL-productie in verschillende serotypes. Maar ook de toename van salmonellastammen die resistent zijn tegen fluoroquinolonen.