Meer acute PIA na hitte

De bacterie Lawsonia intracellularis bestaat al net zo lang als de mens varkens houdt voor de vleesproductie. Toch is de bacterie pas twintig jaar geleden ontdekt. Deze bleek de veroorzaker van de ziekte die varkenshouders kennen als subklinische, chronische en acute PIA. Al hanteren dierenartsen meestal andere benamingen voor deze verschillende vormen.

Over de levenswijze van Lawsonia intracellularis is volgens dierenarts Nico Wertenbroek van MSD Animal Health nog steeds niet alles bekend. 'Wel weten we dat de bacterie alleen kan overleven in de darmcellen. Hierdoor veroorzaakt deze schade door groeiachterstand en een slechtere voerconversie.'

De PIA-bacterie is op vrijwel ieder bedrijf aanwezig, stelt Wertenbroek. 'En de meeste vleesvarkens zijn besmet of besmet geweest.'

Hoge temperaturen

Tijdens de afgelopen warme zomers bleek dat er vaker acute PIA optrad bij vleesvarkens. Waarschijnlijk niet direct door de hoge temperatuur, maar door de bijkomende effecten.

'Varkens gaan bij de hogere temperaturen meer drinken', zegt Sven Cooremans, vakdierenarts varkens bij Lintjeshof. 'De extra wateropname gebruiken ze om af te koelen door te hijgen. Zweten kan een varken niet.'

Tegelijkertijd gaan de varkens onregelmatig eten. Wertenbroek: 'De varkens stellen de voeropname uit tot het afkoelt. Ze hebben dan honger en de kans is groot dat ze zich overeten en er competitie is om het voer. Ook bij varkens die brijvoer uit de lange trog krijgen, kan dit probleem spelen.'

Negatief effect op voerkwaliteit

Verder hebben hoge temperaturen volgens Cooremans een negatief effect op de voerkwaliteit, doordat onverzadigde vetten oxideren en suikers fermenteren. Dat gebeurt in silo's buiten in de zon, of doordat bijproducten sneller gisten of fermenteren.

'De hogere wateropname, afname van voerkwaliteit en onregelmatige voeropname zorgen voor grote veranderingen van de voermassa in de darm', stelt Cooremans.

Er ontstaat volgens de dierenarts een dysbacteriose: een verstoord evenwicht in de natuurlijke flora in de darmen, met name in het laatste deel van de dunne darm. 'Hierdoor krijgt Lawsonia intracellularis ideale groeiomstandigheden en ontwikkelen PIA-gevoelige varkens vaak acute PIA.'

Vraagtekens

Wertenbroek: 'Hoe het precies werkt, weten we nog niet. Er ontstaat een soort darmstress. De PIA-bacteriën, die er al zitten, gaan stoffen afscheiden die de cellen en bloedvaten in de darm kapotmaken. Gevolg is bloederige diarree met sterfte, bleke varkens of zelfs acute sterfte zonder symptomen. De vleesvarkens zijn dan intern verbloed.'

Bij een uitbraak van acute PIA is het nodig de varkens direct te behandelen met antibiotica. Vervolgens zijn meerdere preventieve maatregelen gewenst, zoals het weren of vervangen van de voercomponenten die de voerkwaliteit negatief beïnvloeden.

Goed klimaatsysteem

Een goed klimaatsysteem is ook belangrijk, het liefst met koeling. De vleesvarkens gaan dan niet extra gaan drinken en hun voeropnamepatroon aanpassen. Ook voorkomt koelen dat ze gaan knoeien met water en op de roosters gaan liggen. Minder hokbevuiling betekent minder kans dat een PIA-besmetting zich verder verspreidt.

Het blijft belangrijk om voor de opleg van de varkens heel goed te reinigen en ontsmetten, volgens all-in all-out te werken en geen dieren te mengen. 'Dan houd je de infectiedruk zo laag mogelijk', stelt Cooremans.

Vaccinatie goede optie

Tenslotte is vaccinatie van de varkens tegen PIA een goede optie. Want bedrijven die bij warm weer te maken krijgen met acute PIA, moeten zich goed realiseren dat dit vaak maar het topje van de ijsberg is. 'Ze kunnen het hele jaar door al te maken hebben met chronische PIA', stelt Cooremans.

'Zorg wel voor een goede diagnose door via mestonderzoek de bacterie via PCR aan te tonen, bloed te onderzoeken op antistoffen of stukjes darm visueel en microscopisch te onderzoeken', adviseert de dierenarts.

Vaccineren in biggenopfok

Vaccineren kan het beste minimaal drie weken voordat de eerste varkens besmet zijn. Dat betekent vaccineren in de biggenopfok of eerder. Vaccineren met het Porcilis Lawsonia-vaccin van MSD kan al vanaf 3 weken leeftijd en is te combineren met vaccinatie tegen het circovirus en mycoplasma.

Cooremans: 'Dat PIA-vaccin heeft geen wachttijd en ik hoor van varkenshouders dat daarmee gevaccineerde varkens een week eerder kunnen worden afgeleverd.'