Koos Broekman zijn levenswerk is voltooid

Broekman was tussen 1 februari 1970 en eind december 2003 het boegbeeld van wat in de volksmond bekend staat als Varkensproefbedrijf Sterksel. In de periode na zijn 34-jarige bedrijfsleiderschap is die onderzoekslocatie aan de Vlaamseweg omgedoopt tot Varkens Innovatie Centrum (VIC) Sterksel. Iets meer dan vijftig jaar na de oprichting, in 2021, is VIC Sterksel ter ziele gegaan. Dat heeft Broekman tot aan zijn overlijden zonde gevonden.

Het (inter)nationale uithangbord van de vooruitstrevende Nederlandse varkenshouderij is met het sluiten van de staldeuren en de toegangspoorten in Sterksel verdwenen. Broekman zat er vanaf de planontwikkeling tot en met de voltooiing van de complete nieuwbouw met ruimte voor honderd zeugen en vijfhonderd vleesvarkens bovenop.

'Alles in dit bedrijf, van potlood tot brijvoerinstallatie, is door mijn vingers gegaan. Dat schept een band. Ik werkte hier als eerste en een tijdlang ook als enige. Pas toen de bouw klaar was en de eerste varkens binnen waren, kwamen er dierverzorgers bij', zei Broekman in een publicatie over die beginperiode.

In de jubileumuitgave van '50 jaar VIC Sterksel' gaf Broekman aan dat Sterksel zijn levenswerk is geweest. De voormalig bedrijfsleider is met niets begonnen en heeft samen met een architect vanaf de tekentafel uitvoering gegeven aan het bouwconcept. 'Er waren destijds weinig voorbeelden, maar het doel was helder: we wilden de Nederlandse varkenshouderij een impuls geven', memoreerde hij.

Professionalisering

'In provincie Noord-Brabant stonden op arme zandgronden veel gemengde boerenbedrijven. Door de komst van het varkensproefbedrijf kwam de focus te liggen op het verder professionaliseren van de sector. Op allerlei vlakken: van technische resultaten als goede groei, lage uitval, goede voederconversie, meer biggen per zeug tot een goed rendement en voorlichting over boekhouding tot adviezen over de meest ideale manier van huisvesten.'

Broekman en zijn vrouw Tonnie zijn vervlochten met het varkensproefbedrijf en woonden decennialang in de bedrijfswoning. 'Het proefbedrijf is een stuk van mezelf geweest. Ik heb in de eerste tien jaar bijna alle biggen geboren zien worden en Tonnie heeft in de beginjaren altijd voor de was en het kantoor gezorgd.'

De bedrijfsleider heeft het varkensproefbedrijf meermaals gemoderniseerd. Vier ingrijpende verbouwingen hebben onder Broekman zijn regie plaatsgevonden, twee keer is nieuw gebouwd en er zijn ontelbare kleinere afdelings- en hokaanpassingen nodig geweest voor onderzoeksdoeleinden.

Vanaf het begin was Sterksel een trendsetter op het gebied van dierenwelzijn, diergezondheid, milieu en automatisering. Onder zijn regie groeide het proefbedrijf uit naar een locatie met een gesloten bedrijfsvoering met 300 zeugen en 2.400 vleesvarkens en een loods voor het doen van mestverwerkingsproeven.

Praktisch en weinig poespas

Trots was Broekman vooral op hoe de praktijk de resultaten van al het gedane onderzoek heeft opgepikt: 'Ons doel was om praktische oplossingen te zoeken voor problemen waar varkenshouders tegenaan lopen. Met technieken die met zo weinig mogelijk poespas het probleem bij de bron aanpakken, zodat de varkenshouder het resultaat kan verbeteren. Zo werd Sterksel echt een begrip in binnen- en buitenland.'

Voorbeelden zijn het ontwikkelen en testen van het koelen en voorverwarmen van de binnenkomende stallucht met grondbuizen. Ook veel emissiebeperkende maatregelen zijn getest, net als maatregelen om het energieverbruik te verlagen en installaties om mest te verwerken en vergisten. Lang niet alle innovaties hebben tot een positief resultaat geleid. Als iets niet slaagde of loonde, dan nam Broekman nooit een blad voor de mond.

Op de dag van het definitieve afscheid van Koos Broekman vond het symposium Gezonde varkenshouderij van vakblad Boerderij plaats in Eindhoven. Dagvoorzitter Han Swinkels, die als onderzoeker tien jaar met Broekman heeft samengewerkt, stond stil bij de mens die zijn ziel en zaligheid heeft gegeven voor de varkenshouderij. 'Koos heeft altijd gedaan wat hij het liefste deed: werken met varkens, blijven nadenken over innovaties, kennis delen en mensen inspireren.'