'Je gaat het pas zien als je het doorhebt'

In de nazomer, toen het nog warm was, zag ik veel biggen die hun warmte moeilijk kwijt konden. Hun oren stonden 'aan'. Met de warmtecamera kun je dan goed zien hoe het lichaam de bloedvaten naar de oren wijd openzet. Zeker bij huisvesting op volledig kunststof roosters, die veel meer isoleren dan beton, wordt de warmte erg vastgehouden.

Maar de biggen hebben ook vaak een sterke interne warmteproductie, die door ontsteking van binnenuit extra wordt aangejaagd. Wat is nou eigenlijk ontsteking? Ontsteking is een natuurlijke reactie van het lichaam op bijvoorbeeld ziekteverwekkers, maar ook op gifstoffen en stress. Dit kan leiden tot een meer doorlatende darm waardoor gifstoffen zoals endo- en mycotoxinen in het lichaam komen. Deze hoeveelheid endotoxinen kunnen we meten in het bloed van de varkens. Bij een ontsteking zet het lichaam de verdediging aan, stuurt allerlei stofjes in het rond en zet de interne thermostaat wat hoger.

Bij varkens zie je dan dat vooral de oren sterk worden doorbloed. Het lichaam wil afweercellen sturen via de bloedbaan en zorgt dat de afweercellen ook beter uit de bloedvaten kunnen treden. Dit is normaal gesproken een nuttige reactie van het lichaam, maar kan ook uit de hand lopen. Dan kan het leiden tot verstopping in de bloedvaten, zwelling, roodheid en uiteindelijk oornecrose.

Er zijn gelukkig dingen die je kunt doen ter preventie. Zorg voor voldoende vezels in het voer, beperk stress rond het spenen, beperk de hoeveelheid mycotoxinen door een goede toxinebinder. Extra ruwvoer geven zoals luzerne of stro werkt goed. Zorg ook dat de biggen voldoende kunnen drinken. Wij zetten in de praktijk een vulkanisch mineraal in dat ter hoogte van de darm de endotoxinen goed bindt. Dit kun je los geven op de vloer of in het voer. De varkens nemen het graag op.

De laatste weken wordt het alweer wat kouder. Wat ik de laatste tijd veel tegenkom, is een basaal punt: veel kraamhokken zijn te koud voor de biggen. De biggen liggen dan op een hoop en ik zie met de camera dat de vloeren en de nesten vaak net te koud zijn. Dit kan leiden tot geboortediarree. Probeer daarom de vloeren lekker warm te houden (33 tot 35 graden voor pasgeboren biggen), de warmtelampen tijdig en lang genoeg aan te zetten en tocht te voorkomen.

Soms is het eenvoudig. Het is net een variant op de uitspraak van Johan Cruijff: 'Je gaat het pas zien als je het doorhebt.' Of in dit geval andersom: 'Je krijgt het pas door, als je het ziet.'

Karien Koenders
Dierenarts en adviseur gezondheidsprogramma's bij Dierenartsenpraktijk Lintjeshof en voorzitter van het Collectief Praktiserende Dierenartsen