Topigs Norsvin: 'Fokkerij draait om data en rekenkracht'

Topigs Norsvin verrichtte op 24 februari de aftrap van het jubileumjaar in Vught. De leverancier van varkensgenetica die in boerenhanden is, bestaat honderd jaar. Een domper op deze dag voor een internationaal opererende partij als Topigs Norsvin is het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. 'Vanmorgen trokken Russische tanks voorbij het kantoor van onze Topigs Norsvin-collega's', zegt CEO Villaume Kal.

Mark Tijssen, voorzitter van de raad van commissarissen en van Coöperatie Topigs, vult hem direct aan. 'Het bewijst maar weer eens hoe snel de wereld kan veranderen. In ons honderdjarig bestaan hebben wij heel wat ontwikkelingen meegemaakt en daar steeds op geanticipeerd. Degene die zich aan weet te passen overleeft.'

Varkens fokken gebeurde toch al voor 1922?

Kal: 'Varkens worden sinds jaar en dag gehouden voor de productie van vlees. Fokkerij gebeurde vooral op exterieurbeoordeling. Vanaf 1922 is het fokken op vlees centraal geregeld. Het Centraal Bureau voor de Varkensfokkerij is toen opgericht om de varkensfokkerij te verbeteren. Die vereniging vormde het begin van wat nu Coöperatie Topigs, Topigs Norsvin en Varkens KI Nederland zijn.'

Tijssen: 'Rond het jaar 1900 werden 1 miljoen varkens vooral op rijke gronden in Nederland gehouden. De sector ontwikkelde zich flink, toen het houden van varkens werd opgepakt in de gebieden met arme zandgronden.'

Wat zijn cruciale momenten in het honderdjarig bestaan?

Kal: 'Dat het intellectueel eigendom van alle fokkerijdata en modellen in één hand kwam. Het samenstellen van fokdoelen is bepalend geweest voor de richting en sturing van de varkensfokkerij.'

Tijssen: 'De samenwerking van alle regionale stamboeken in 1999 en de fusie van het Varkens Activiteiten Centrum, Varkens KI Limburg en Varkens KI Noord Brabant in 2008. De varkensfokkerij in Nederland handelde vanaf dat moment met een gezamenlijke visie. En natuurlijk de fusie in 2014 met het Noorse Norsvin en dat Topigs na honderd jaar nog steeds volledig in boerenhanden is. Daar ben ik trots op.'

Wat is een succesfactor van de Nederlandse varkensfokkerij?

Tijssen: 'Het kunnen benutten van computers eind jaren tachtig om de vele data te kunnen gebruiken voor het zo zuiver mogelijk schatten van de fokwaarde van beren en zeugen. Op basis van best linear unbiased prediction waren we in staat om snel en accuraat fokwaardes te berekenen.'

Kal: 'Per dag worden nu miljarden berekeningen van fokwaardes van varkens gedaan. Dat zijn er meer dan 37.000 per seconde en dat gebeurt met veel meer verschillende data. Fokkerij draait om data en rekenkracht.'

Onvoorstelbaar wat er in honderd jaar is veranderd?

Tijssen: 'Inderdaad. Waar vroeger het fokken van varkens plaatsvond op dorpsniveau en dieren op het oog werden beoordeeld, is het verworden tot een mondiale activiteit waarbij het draait om big data.'

Kal: 'We zijn nu actief in meer dan zestig landen. Overal draait het om een scherpe voerconversie en hoge groei. Maar ook dierenwelzijn, robuustheid en zelfredzaamheid spelen mee bij het produceren van varkens die passen bij een steeds veranderende samenleving. Balanced breeding is de sleutel van ons succes.'

Hoe zit Topigs Norsvin in de wedstrijd?

Kal: 'Met de TN70-zeug veroveren we de wereld. Op elke markt is de combinatie met een TN Tempo, TN Select of een van onze andere, meer lokale eindberen, ijzersterk. Zelfs in een land als Duitsland met een krimpende varkensstapel maken we met onze genetica een behoorlijke groei door en boekt de TN Tempo fors terrein.'

Tijssen: 'De maatschappij vraagt om varkens met meer weerstand en een beter welzijn die passen bij de kringloopgedachte en een lage CO2-footprint hebben. Daarnaast spelen we in op het verlagen van de biggensterfte en nemen we data over groepsinteractie en sociaal gedrag mee. We zitten met de varkenshouderij in Nederland in een veeleisende en uitdagende omgeving. Thema's waar de varkenshouderij in Noordwest-Europa op in moet spelen, hebben een olievlekwerking. Ook elders in de wereld gaan die vroeg of laat spelen.'

Gaat het voor de wind?

Tijssen: 'Het zijn helaas lastige tijden voor de varkenshouderij en het boerenwelzijn. Maar als marktgericht leverancier van genetica over de hele wereld hebben we de wind in de zeilen. We opereren vanuit kracht waardoor steeds meer partijen naar ons toe komen.'

Kal: 'We hebben focusgebieden en een groeidoel van 10 procent per jaar. In de Verenigde Staten zien we bijvoorbeeld dat grote integraties hun interne fokkerij opgeven omdat ze niet mee kunnen met de genetische vooruitgang die wij boeken. Fokken is een technologische wedloop die flink wat geld kost en daarom besluiten ze dat Topigs Norsvin te laten doen.'

Is de fokkerij klaar voor intacte staarten?

Tijssen: 'Ja. De genetica is een onderdeel van de puzzel die het gedrag van de varkens bepalen, maar het blijft natuurlijk een multifactorieel probleem. In de kernfokkerij van Topigs Norsvin in Canada en Noorwegen blijven de staarten er al jaren aan.'

Kal: 'De dialoog over dierenwelzijn vindt in West-Europa plaats. Als fokkerijorganisatie maken we de vertaalslag en gaan er in onze kernfokkerij mee aan de slag. Wereldwijd ligt de focus op dierenwelzijn.'

Kun je als fokkerijorganisatie wel wendbaar blijven als je mondiaal opereert?

Tijssen: 'We hebben gezond boerenverstand in onze organisatie en denken goed na over aanpassingen van de fokkerijkoers voor de komende tien jaar. We houden mondiale ontwikkelingen in de gaten en bezitten de juiste data om gewenste veranderingen gericht door te kunnen voeren.'

Kal: 'De groeiende datastroom maakt ons wendbaar.'

Passen varkens in de toekomst?

Tijssen: 'Het zijn ideale dieren omdat deze alleseters met steeds minder input waardevol voedsel produceren. Reststromen van de voedselproductie voor mensen worden zo prima tot waarde gebracht. Varkens hebben een prominente plaats in de kringlooplandbouw.'

Kal: 'ABN Amro heeft dat onlangs perfect verwoord in zijn visie op de varkenshouderij.'

Hoe ziet Coöperatie Topigs er over honderd jaar uit?

Tijssen: 'Veranderingen blijven doorgaan en gaan steeds sneller . Maar als we blijven doen wat we altijd hebben gedaan, meeveranderen met de wensen van de markt en maatschappij, dan bestaat de coöperatie van varkenshouders over honderd jaar nog.'

Kal: 'Het landschap van de varkenshouderij zal er heel anders uitzien. Naast veel grootschalige varkensbedrijven zullen enkele varkenshouders op kleine schaal de kost kunnen verdienen met het houden van varkens omdat ze inspelen op specifieke marktwensen.'