Adema treft bij POV volle zaal met positieve sfeer en kritische vragen

De sector moet volgens Adema overeind worden gehouden door samen te komen tot een landbouwakkoord met daarin als belangrijke voorwaarde een goed verdienmodel voor de boeren. Mede door zijn open opstelling, de goede interactie met de zaal en POV-voorzitter Linda Verriet vond het gesprek in een goede sfeer plaats, ook werden geregeld scherpe vragen gesteld.

De minister begon zijn betoog over het landbouwakkoord. Daarin staan nog weinig keuzes en veel politici vinden dat hij dan maar weer mag opstappen. Maar Adema stelt dat hij het akkoord wil invullen samen met de sectoren, omdat het gaat om de toekomst van de varkenshouderij en de hele landbouw. En hoe dat er in 2040 uit moet zien, wil hij per se samen met de sectoren bepalen.

Gezamenlijk akkoord

Adema: 'Ik sta open voor alle input vanuit de landbouw. Ga met mij aan tafel en zorg dat er volgend voorjaar een gezamenlijk akkoord ligt. Als het niet lukt, bepaalt het kabinet wat er gaat gebeuren en dat moeten we niet laten gebeuren.'

Het landbouwakkoord gaat zeker niet alleen over stikstof, ook al is dat momenteel het grote probleem. Het gaat ook over klimaat, energie, water, bodem, diergezondheid en dierwaardige veehouderij. Adema noemde Afrikaanse varkenspest een probleem en een zoönose. Verriet reageerde direct dat dit geen zoönose is. Maar bij pluimvee is vogelgriep wel een risicofactor en ook dat moet worden geregeld, aldus de minister.

Per sector anders

De uitwerking van het landbouwakkoord zal dan ook per sector en zelfs binnen de sectoren anders zijn, stelde Adema naar aanleiding van een opmerking van een varkenshouder die niet wist wat hij nog zou kunnen verbeteren. De varkenssector is al heel ver op het onderdeel stikstofuitstoot, wist Adema maar al te goed. Maar op andere onderdelen zoals energie, milieu, bodem, water en dierwaardige houderij moet er zeker nog wat gebeuren.

'We moeten naar een kringlooplandbouw die duurzaam produceert', benadrukt de minister. 'En dat is zeker niet hetzelfde als overstappen naar biologische landbouw. Het is veel breder. Het Coviva-plan dat naar 80 procent reststromen wil, ken ik. Ik noem het in mijn brief ook als voorbeeld.'

Dat er bij het landbouwakkoord niet alleen vertegenwoordigers van de landbouw aan tafel zitten, maar ook een vertegenwoordiger van de natuur, is volgens Adema onoverkomelijk. 'Ik wil een akkoord dat niet bij een volgend kabinet weer afgeschoten wordt. Daar heeft de landbouw niets aan', zegt hij. 'Natuurorganisaties zijn zeker niet bedoeld als waakhond', was zijn reactie naar aanleiding van een vraag uit de zaal.

Verdienmodel noodzaak

Een heel belangrijk onderdeel van het landbouwakkoord is het verdienmodel voor de boeren, geeft Adema meermaals aan. 'Zonder een goed verdienmodel is er wat mij betreft geen akkoord. Daarom zijn de toeleverende en afnemende ketens en de banken ook betrokken bij het akkoord en ik zal daar stevige eisen op tafel leggen.'

Ook zijn er gesprekken met de Autoriteit Consument en Markt over de mogelijkheden die er zijn om te sturen in de keten, laat de landbouwminister weten. 'En omdat export van belang blijft voor de Nederlandse landbouw, moeten er ook Europese afspraken komen.'

Het Convenant Dierwaardige Veehouderij wordt wel onderdeel van het akkoord, maar zal volgens Adema nog niet helemaal klaar zijn als het landbouwakkoord er ligt. De noodzaak tot dit convenant komt door een aangenomen amendement waarin staat dat een dier niet mag worden aangepast aan de houderij. Dat levert een onwerkbare situatie op waarmee de dierhouderij niet verder kan. Dus moeten in het convenant afspraken komen over hoe het wel kan, stelde de minister. En ook hier verwacht hij input vanuit de sectoren.

Innovatie erg belangrijk

Innovatie is en blijft volgens Adema erg belangrijk voor de landbouw. Daarbij is er nu een probleem met de verschillende emissiearme systemen. Hij kan niet, zoals een van de vraagstellers wilde, voorkomen dat een systeem uit de Regeling ammoniak en veehouderij (Rav)-lijst juridisch wordt aangevochten. De borging onder de Rav-systematiek is niet goed genoeg.

'Daarom moeten we veel meer naar meten toe om de werking van innovaties te borgen', vindt Adema. 'Het mag niet zo zijn dat je als varkenshouder investeert in een innovatie en niet zeker bent dat die ook houdbaar is. Dat moeten we heel goed gaan borgen.'

De landbouwminister wil daarbij van middel- naar doelsturing. 'We gaan aangeven welke doelen je moet halen, wat zijn jouw kritische prestatie-indicatoren? Dan kun je zelf bepalen hoe je daar komt. Er is voldoende innovatiekracht en ondernemerschap bij de boeren om dat mogelijk te maken.'

Tweeduizend tot drieduizend bedrijven opkopen

Dat het zelfs als alle veehouderij uit Nederland weg is nog niet gaat lukken om de stikfstofbelasting op de natuur te verlagen, zoals werd gesteld, is volgens Adema zeker niet het geval. 'We gaan tweeduizend tot drieduizend bedrijven opkopen en daarmee meer dan de vijfhonderd tot zeshonderd die Johan Remkes voorstelt. Dit doen we in de eerste plaats om ervoor te zorgen dat alle PAS-melders worden gelegaliseerd.'

De stikstofdeken moet dan nog wel verder omlaag om ruimte te krijgen voor de overblijvers, vervolgt Adema. 'Daarbij ligt de bal zeker niet alleen bij de landbouwsector, ook de industrie en andere sectoren zullen minder stikstof moeten uitstoten. We maken de doelen dan ook pas bekend als die voor alle sectoren vast staan.'

Erkenning Renure nodig

Voor wat betreft het mestbeleid vindt Adema het van groot belang dat de kunstmestvervangers, Renure heten ze officieel, worden goedgekeurd, antwoordde hij op de vraag van POV-bestuurder Eric Stiphout. Dat moet ook het probleem van het niet meer toestaan van de derogatie oplossen.

Adema vindt het onterecht dat een veehouder nu 700 kuub mest moet afvoeren en vervolgens kunstmest moet aankopen. Dat kost extra energie en CO2-uitstoot. Door de crisis in Oekraïne is er binnen Europa meer aandacht voor het toestaan van Renure. 'Er gaat ook geen moment voorbij dat ik het niet onder de aandacht breng. Maar de Europese Commissie is wel bang dat we er in Nederland een geitenpaadje mee vinden voor de mestafzet.'

De minister gaat de hele handel in mest dan ook onder de loep nemen en wil zoveel mogelijk naar een-op-eenrelaties. Ook zal hij gaan kijken naar het huidige voorstel dat 100 procent van de mest moet worden verwerkt op grondgebonden bedrijven. Als mest op eigen land kan, moet dat in principe kunnen.