Domper op afzetmarkt voor biologische varkenshouderij

Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek is het aandeel biologische varkenshouderijen in 2022 gegroeid naar 6,5 procent van alle varkensbedrijven in Nederland. Vijf jaar geleden was dat nog 4,1 procent. Door het toenemende aantal biologische varkensbedrijven groeide de aanvoer van biologisch varkensvlees vorig jaar iets.

Tegelijkertijd daalden in de tweede helft van 2022 de varkensprijzen, terwijl de kostprijs van varkensvlees door onder andere hoge energie-, voer- en transportkosten flink steeg. Bovendien nam de Europese afzet door onder meer de inflatie ook af.

Lager bedrag

Directeur Allard Bakker van biologische vleesproducent De Groene Weg stelt dat het aantal consumenten dat biologisch kocht niet daalde, maar dat het bedrag dat ze daaraan uitgaven wel lager lag. 'Dat zien we niet alleen bij bio, ook bij gangbaar.'

Volgens Bakker is het effect van de inflatie nog steeds zichtbaar, maar wel kleiner dan bij bijvoorbeeld de rundvleesmarkt. 'Varkensvlees wordt veel meer als vleeswaren verkocht. We zien dat de inflatie vooral een negatieve impact heeft op de verkoop van vers vlees.'

Trouwe groep consumenten

Voorzitter Jeroen Neimeijer van de Vereniging Biologische Varkenshouders ziet de afname in de afzet ook: 'De groei blijft weg. Maar we hebben een vaste groep met trouwe consumenten, dus ik verwacht dat de balans in afzet snel terugkomt.' Ook voorzitter Bas Antonissen van de leveranciersvereniging voor boeren van De Groene Weg haalt deze trouwe groep consumenten aan. 'Consumenten die biologisch eten, zijn niet financieel gemotiveerd. De prijs van het vlees staat niet op de eerste plaats', zegt hij.

Volgens Antonissen is het van belang dat de retail biovarkensvlees blijft verkopen. 'Supermarkten zijn bang om te duur te worden vanwege de aankomende recessie. Daardoor verkopen ze mogelijk minder bioproducten.'

Neimeijer ziet ook het belang van de marktkant. 'De productiekant wordt gestimuleerd om naar biologisch over te stappen en de marktkant niet, terwijl juist de marktkant gestimuleerd moet worden om een overaanbod te voorkomen. De productie volgt vanzelf. De retail en de consument zijn daarin aan zet.'

Terugschakelen geen optie

De verminderde Europese afzet is volgens Bakker terug te zien in het aantal varkens in de buurlanden. 'Biovarkenshouders kunnen niet terugschakelen naar gangbaar. Daarvoor hebben zij te veel investeringen gedaan. Je ziet nu dat biologische varkenshouders in België en Duitsland minder zeugen opstarten, waardoor ze minder biggen produceren en er minder vleesvarkens komen. Dit zie ik in Nederland niet meteen gebeuren.'

Neimeijer merkt op dat ook de biologische zeugenstapel in Denemarken de afgelopen maanden is verkleind en daarmee de druk vanuit Denemarken op de Duitse markt is verminderd. 'In 2021 groeide de Deense zeugenstapel hard. De verkleining die nu plaatsvindt, is een correctie op die harde groei.' Nederland heeft daar profijt van, want Denemarken en Nederland zitten samen met België in hetzelfde marktsysteem.

Duitsland belangrijk

Duitsland bleef in 2022 het belangrijkste exportland voor biologische varkens uit Nederland. 'Zo'n 80 procent van het exportvlees gaat naar Duitsland', zegt de voorzitter van de Vereniging Biologische Varkenshouders. 'Ongeveer 40 procent van het biologisch varken wordt geëxporteerd. Dit zijn de delen die in Nederland niet worden gegeten. Export is nodig voor vierkantsverwaarding.' Bakker: 'Naast vraag uit Noordwest-Europese landen neemt de vraag vanuit Oost-Europa toe.'

Hoe de markt zich dit jaar gaat ontwikkelen, is voor Neimeijer nog onduidelijk. 'De oorlog in Oekraïne heeft veel impact op de kostprijs van varkensvlees en de uitgaven van de consument. Mogelijk gaan we dit jaar de eerste effecten merken van het Actieplan Biologisch dat eind 2022 is gepresenteerd.'

Stoppers

Ook het stikstofdossier en emissiereducerende maatregelen hebben dit jaar hun uitwerking in de biosector. Neimeijer verwacht dat er stoppers komen, maar ziet dat niet per se als negatief. 'Het biedt tegelijkertijd weer kansen voor andere varkenshouders om de omschakeling naar biologisch te maken.'

Ondanks alle zorgen en de marktdip waar de biologische varkenssector in zit, blijft de stemming goed. 'Ik ken geen varkenshouders die spijt hebben van de overstap naar biologisch', zegt Bakker. Ook Neimeijer merkt dat de saamhorigheid goed is. 'Het zijn allemaal positief ingestelde mensen.'