Opsporen zwakke punten in bioveiligheid belangrijk in strijd tegen PRRS

Het PRRS-project van de Coalitie Vitale Varkenshouderij (Coviva) is in 2022 van start gegaan. Einddoel is een PRRS-vrij Nederland in 2050. In de eerste fase, die tot en met 2025 loopt, nemen 49 varkensbedrijven deel. Deze bedrijven worden begeleid door zeven dierenartspraktijken.

Op de deelnemende bedrijven worden elke vier maanden bloedmonsters onderzocht op het PRRS-virus. Een deel van de bedrijven is al meerdere keren achtereen vrij van het veldvirus, bij andere bedrijven wisselt dit nog. Uit de resultaten blijkt dat bioveiligheid daarin een belangrijke rol speelt. Soms gaat het namelijk maar om een betrekkelijk klein detail dat niet wordt gevonden.

Zeugenhouder Luc Rotink kan daarover meepraten. Hij heeft de bioveiligheid op zijn gesloten varkensbedrijf al jaren prima voor elkaar. Zo heeft Rotink bijvoorbeeld een goede scheiding tussen de diergroepen door het consequent wisselen van kleding en schoenen. Toch kwam af en toe een veldvirus binnen in de stal met dragende zeugen. ‘Je zou eerder verwachten dat een virus bij de gespeende biggen of vleesvarkens binnenkomt.’

Vanuit de afdeling met dragende zeugen verspreidde het virus zich door het hele bedrijf, met extra uitval bij de biggen en vleesvarkens en problemen met de berigheid tot gevolg. Rotink: ‘We hadden de problemen met berigheid niet direct gekoppeld aan het PRRS-virus. We hebben lang gezocht naar andere redenen, maar uiteindelijk bleek het toch door PRRS te komen.’

De problemen bij de dragende zeugen begonnen altijd in het voorjaar, een paar weken na de afvoer van de mest. De insleep van het virus moest daar dus wel vandaan komen. Een luchtfilter voor de uitgaande lucht van de mesttank bleek niet te helpen. ‘Toen hebben we afspraken gemaakt met de transporteur’, zegt Rotink. ‘Hij komt nu met een schone tankwagen op het bedrijf en rijdt de hele dag met dezelfde wagen op en neer. Tussendoor gaat hij niet naar een andere vracht. Dit heeft het probleem getackeld.’

Sindsdien zijn de PRRS-problemen op het bedrijf verdwenen. Zowel uit eigen monstername als uit de monsters binnen het PRRS-project blijkt dat de biggen al zo’n drie jaar PRRS-vrij zijn. Normaal gesproken zou dat betekenen dat Rotink stopt met het vaccineren van de biggen. ‘Alleen zijn we nu net aan het renoveren en nieuw bouwen. Het risico op insleep is dan groter. Zodra de bouw is afgerond en we dan nog steeds PRRS-vrij zijn, stoppen we met vaccineren.’

Varkensdierenarts Leon Reijmer van De Oosthof Dierenartsen begeleidt Rotink en nog een aantal andere varkenshouders binnen het project. Ook hij onderkent het grote belang van bioveiligheid om als varkensbedrijf PRRS-vrij te worden.

Aan- en afvoer van dieren

Belangrijk thema is de aan- en afvoer van dieren. Reijmer heeft daarom de voorkeur voor eigen aanfok of aanvoer van PRRS-vrije fokgelten. ‘Bij aankoop van gelten is een transparante communicatie essentieel. Net zoals de opvang in een goede quarantainestal voor minimaal twaalf weken en vaccineren op en tegen het PRRS-veldvirus.’

Bij de afvoer van biggen of vleesvarkens is er ook een risico op de insleep van PRRS, bijvoorbeeld wanneer de wagen niet goed gereinigd en ontsmet is. Reijmer: ‘De chauffeur moet niet binnen komen of er moet een aparte afleverruimte zijn die gereinigd en ontsmet kan worden.’

De mest- en kadaverafvoer is het grootste aandachtspunt bij het aan- en afvoeren van dieren. Dat met de lucht uit de mesttank het PRRS-virus het bedrijf binnen kan komen, bewijst Rotink. Rendac is eveneens een groot risico. Reijmer verwacht dat in iedere wagen wel PRRS aanwezig is. ‘Dus de kadaverbak moet zo ver mogelijk bij het bedrijf vandaan staan. En ook dan kan de bak nog besmet raken bij het legen. Reinig en ontsmet de bak dus na iedere lediging van binnen en buiten.’

De motivatie om PRRS aan te pakken, is echter nog niet bij elke varkenshouder aanwezig. De resultaten zijn namelijk ook met de sluimerende aanwezigheid van PRRS vaak nog goed. ‘Maar zonder het PRRS-virus zijn ze nóg beter’, zegt voorzitter Wyno Zwanenburg van Coviva. ‘Vooral ook omdat PRRS leidt tot andere gezondheidsproblemen.’

Reijmer herkent dit. ‘Het PRRS-virus is de wegbereider voor secundaire bacteriële kiemen, zoals streptokokken en APP. Ziektes waardoor varkenshouders te maken krijgen met extra uitval, hoge kosten en de noodzaak tot antibioticagebruik.’

De komende jaren moet door het PRRS-project duidelijker worden welke schade de ziekte met zich meebrengt op het gebied van prestatie, gezondheid, dierenwelzijn en financiën. Zwanenburg: ‘We hebben daarbij als tussendoel om in 2025 minstens 50 procent van de biggen PRRS-vrij af te leveren. Voor opfokzeugen is dat doel 75 procent.’