Slechte luchtkwaliteit in stallen

De laatste jaren zijn de ventilatiehoeveelheden in varkensstallen steeds verder teruggeschroefd. Enerzijds om tocht te voorkomen en daarmee de gezondheid te verbeteren, anderzijds om energie te besparen. Hierdoor lopen de ammoniak- en CO2-concentraties in de winter te ver op en wordt het in de zomer te warm in de stal. Dit kan gezondheidsproblemen geven in de winter en vermindering van productie in de zomer. De leden van het Klimaatplatform luiden de noodklok over de luchtkwaliteit in stallen.

Ammoniak en kooldioxide
De trend om weinig te ventileren is mede mogelijk gemaakt doordat de norm voor kooldioxidegehalte (CO2) in de afdeling op 3.000 ppm (deeltjes per miljoen) ligt. Die hoeveelheid van 3.000 ppm is niet direct schadelijk voor het varken, maar bij deze norm stijgt ook de hoeveelheid ammoniak, stof, vocht en ziektekiemen in de stal. En die concentraties zijn wél een probleem.
Bekijk hier het effect van minimum ventilatie op de gemiddelde ammoniak- en CO2 –concentraties.
Uit metingen en berekeningen van het Klimaatplatform blijkt dat de ammoniakconcentratie in stallen op 50 tot 70 ppm kan liggen, terwijl die hooguit 20 ppm mag zijn. Een ammoniakconcentratie boven 20 ppm geeft irritatie en beschadigt de luchtwegen van varkens en de mens.

Vochtgehalte
Ook het vochtgehalte in de afdelingen is regelmatig te hoog: meer dan 80 procent. Er ontstaan dan druppeltjes vocht; de ideale omgeving voor bacteriën en virussen Varkens kunnen deze druppeltjes inademen en daardoor ziek worden.
Daarbij komt dat de luchtwegen al zijn geïrriteerd door de hoge gehaltes ammoniak en stof. Bovendien is stof ook een bron van ziektekiemen en van endotoxinen (giftige afbraakproducten van bacteriën). Beide vormen een groter risico voor wat betreft irritatie en een slechte longfunctie bij mens en dier.
Bekijk hier het effect van de minimum ventilatie op de temperatuur en relatieve luchtvochtigheid.

Staltemperatuur
Bij te lage ventilatie loopt de staltemperatuur te hoog op, waardoor die boven de thermoneutrale zone van het varken komt. Boven 25 graden daalt de voeropname van een varken van 60 kilo met minimaal 100 gram per dag en daarmee de groei met 40 gram per dag.
Bekijk hier het effect van maximale ventilatiecapaciteit op de staltemperatuur bij verschillende buitentemperaturen.
 

Maatregelen
De deskundigen van het Klimaatplatform durven de stelling aan dat de prestaties van varkens flink verbeteren als er beter wordt geventileerd. Ze vinden het van belang om minimaal de adviezen voor de minimum- en maximumcapaciteit te volgen: bij vleesvarkens een maximum van 80 kuub bij plafondventilatie, 60 kuub bij voergangventilatie of 40 kuub bij koeling van de inkomende lucht.
Het minimale niveau zou eigenlijk nog wat hoger moeten liggen. Bij varkens van 30 kilo liggen de huidige adviezen op 6 of 8 kuub. Ook dan kunnen de ammoniakconcentraties nog flink oplopen als er in de stal geen emissiebeperkende maatregelen zijn genomen.

Om tocht te voorkomen is voorverwarming van de lucht in de winter of een verwarmde, afgeschermde ligplaats nodig. In de zomer is koeling van de inkomende lucht of van de ligplaats wenselijk om hokbevuiling met alle gevolgen van dien te voorkomen.