Bezettingsgraad in juiste context beoordelen

Het kengetal bezettingsgraad is een onderbelichte factor in de vleesvarkenshouderij. Deels komt dat doordat dit getal over de bedrijven heen moeilijk vergelijkbaar is. De eerste discussie is vaak al wat nou precies een plaats is. Worden de plaatsen van een restafdeling of ziekenboeg meegeteld? Worden extra biggen opgelegd in een afdeling die later weer worden opgesplitst? Bij 'extra opleg' wordt rekenkundig gebruik gemaakt van extra plaatsen die er niet werkelijk zijn.

Daarnaast speelt het onderbuikgevoel van de ondernemer ook een rol bij bepaalde keuzes. Sommige ondernemers leveren bewust vroegtijdig de kop uit een afdeling; ze zijn ervan overtuigd dat de rest het daarna vanwege meer ruimte beter gaat doen.

Op gespannen voet
De bezettingsgraad staat als kengetal op gespannen voet met andere kengetallen. Een hoge bezettingsgraad gaat vaak samen met een hogere werkdruk. De arbeid van schoonmaken en verplaatsen van dieren moet direct gebeuren. Daarnaast neemt de infectiedruk op het bedrijf toe vanwege het grotere aantal dieren en het vaker dieren moeten verplaatsen en samenvoegen.

In de praktijk zie ik twee uitersten als het gaat om de financiële onderbouwing van de waarde van bezettingsgraad. Allereerst zien we dat in veel concepten in Nederland de hoogst betaalde gewichtsgroep breder is geworden. Gewichtsgrenzen van 78 tot 110 kilo zijn geen uitzondering meer. Dat geeft qua afleverstrategie mogelijkheden om met behoud van de hoogste uitbetalingsprijs de bezettingsgraad hoog te krijgen.

Ondergeschikt
Aan de andere kant zijn er ook concepten waarbij de bezettingsgraad juist ondergeschikt is aan de afleverstrategie. Kijken we naar bijvoorbeeld AutoFom in Duitsland dan zien we dat het loont om de varkens binnen een kleiner gewichtstraject te leveren. Afhankelijk van kwaliteit ligt dat optimum tussen 90 en 100 kilo geslacht gewicht. Het vermijden van de kortingen buiten deze gewichtsgrenzen levert meer op, dan op het kengetal bezettingsgraad valt te winnen. Indien je 2 indexpunten kunt winnen door te zorgen dat alle varkens in dit traject vallen dan heb je bij de huidige prijsstelling 3,60 euro per varken extra opbrengst. Bij een voerwinst minus mestafzetkosten van 30 euro per stuk is dat meer dan 10% extra. Om dit te bereiken mag in dit voorbeeld de bezettingsgraad met maximaal 10% dalen.

Beoordeel de bezettingsgraad daarom altijd in relatie tot de andere samenhangende kengetallen. Natuurlijk is het wel zo dat elke procent bezettingsraad op jaarbasis ongeveer 1 euro per plaats waard is bij gelijkblijvende overige kengetallen.

Kasper Bekker
Accountmanager vleesvarkenshouderij bij Forfarmers