Virtueel varken gedraagt zich als echt varken

Het gedragspatroon van een virtueel varken (een varken simuleren met hulp van de computer) is heel goed vergelijkbaar met het gedragspatroon van een echt varken. Daardoor is bijvoorbeeld onderzoek mogelijk naar het eetgedrag en de effecten van het aantal varkens per vreetplek, zonder dat hiervoor echte varkens nodig zijn. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Iris Boumans.

Het nabootsen van het gedrag van een varken is Boumans gelukt door gebruik te maken van de belangrijkste factoren die invloed hebben op dat gedrag. Het eetgedrag van een varken wordt bijvoorbeeld gestuurd door veel fysiologische processen: het vullen van de maag, de opname van de voedingsstoffen in de darmen, het energiegebruik voor groei, beweging en bijvoorbeeld warmteproductie.
Door alle gegevens van die processen in de computer in te voeren, ontstaat een virtueel varken met een bepaald gedragspatroon bij het eten. Het gedragspatroon van dit virtuele varken heeft Boumans vergeleken met alle bekende gegevens van onderzoeken naar het eetgedrag van varkens. “Dat kwam goed overeen”, zegt Boumans. “Het virtuele varken, kent bijvoorbeeld net als het echte varken twee duidelijke pieken in de voeropname: een piek in de ochtend en een piek aan het einde van de middag. De piek aan het einde van de middag is daarbij het hoogst.”

Met het gedragspatroon van dat virtuele varken kun je volgens Boumans dan gaan onderzoeken hoe een varken zich aanpast aan zijn omgeving en wanneer die omgeving invloed gaat hebben op bijvoorbeeld de productiviteit en het dierenwelzijn. “Met de virtuele varkens kun je dus onderzoeken of je productiviteit en dierenwelzijn kunt combineren, of dat dierenwelzijn ten koste gaat van productiviteit of andersom. Met gebruik van virtuele varkens kun je dus bijvoorbeeld nieuwe huisvestingsvormen die het welzijn moeten bevorderen vooraf testen.”
Boumans heeft in haar onderzoek de virtuele varkens gebruikt om te kijken wat het effect is van het aantal varkens per vreetplek. Ze begon met één varken per vreetplek en heeft er telkens een varken bij gezet tot 30 varkens aan toe. “In het begin gebeurt er niet zoveel, de varkens stemmen hun eetgedrag op elkaar af en wachten op elkaar. Maar gemiddeld ergens rond de 11 varkens per vreetplek zit een kantelpunt. De varkens worden ongeduldig. Ze kunnen niet snel genoeg na elkaar vreten.”

Het hangt volgens Boumans af van het type varken wat er vervolgens gebeurt. “Zijn de varkens van een actief type, dan gaan ze vaker terug om te vreten en proberen ze op die manier toch aan hun behoefte te voldoen. Neemt de groepsgrootte verder toe, dan helpt dat op een gegeven moment ook niet meer en zal het nadelige effecten hebben op onderlinge agressie en de prestaties. Bij een passief type varken gaat het anders. Ze reageren door af te gaan wachten en nemen daardoor minder voer op. Dat zal zijn effect hebben op de groei.”

Waar het kantelpunt precies ligt, is daarbij afhankelijk van bijvoorbeeld de leeftijd van de varkens. Jonge varkens vreten langzamer dan oudere varkens en staan daardoor langer bij een vreetplek. Dus het kantelpunt ligt bij jonge varkens eerder. Ook zijn er rasverschillen in opnamesnelheid. Sommige varkens hebben vijf minuten nodig voor een maaltijd, andere varkens doen er langer over. Varkenshouders kunnen hier volgens Boumans rekening mee houden bij het bepalen van het ideale aantal vreetplekken in een hok. “Als varkens langzame eters zijn, of als bijvoorbeeld het energieniveau van het voer laag is, dan heb je meer vreetplekken nodig.”

Een varkenshouder kan vrij gemakkelijk zien of het kantelpunt is bereikt. Als de vreetplaats overdag meer dan 80 procent per uur is bezet, dan is het kantelpunt bereikt. Dat geldt ook bij een bezetting van meer dan 35 procent ’s nachts. Al is dat dan natuurlijk weer niet zo gemakkelijk vast te stellen.

Of een overbezetting aan de vreetplek ook leidt tot ongewenst gedrag als staartbijten kan Boumans niet zo een-twee-drie zeggen. “Duidelijk is dat de agressie kan toenemen als de varkens niet tijdens de piektijden kunnen vreten. Dat zal een bijdrage leveren aan het risico dat de varkens gaat staartbijten. Het is echter maar een van de vele factoren die hier invloed op heeft.”