Fosfaat besparen door ontsluiten

Door het gebruik van ontsloten granen in het zeugenvoer verbetert de benutting van fosfor flink. Mogelijk nog meer dan door de toevoeging van fytase. Een onderzoek op zeugenbedrijf BTH-weg laat zien dat de fosfaatuitstoot hierdoor 30 procent kan dalen. Zouden alle zeugenhouders het toepassen dan kan dat de fosfaatproductie  verlagen met 4,5 miljoen kilo fosfaat.

Zeugenbedrijf BTH-weg heeft al heel wat energie gestoken in het proces van het ontsluiten van granen. Dit ontsluiten gebeurt door inweken en verhitten tot zo’n 60 graden. Dat proces is volgens het bedrijf veiliger dan fermenteren.

Het zeugenbedrijf wilde weten welke voordelen dit ontsluiten oplevert voor de benutting van mineralen. Daarom is er in samenwerking met Wageningen Livestock Research (WLR) en met subsidie vanuit de provincie Drenthe een proef uitgevoerd. Er zijn daarbij twee perioden met elkaar vergeleken: een periode van een half jaar waarin de zeugen een brijvoerrantsoen kregen op basis van mengvoer en twee bijproducten, zonder ontsluiten. Daarna kregen de zeugen een half jaar ontsloten brijvoer. Basis van dit voer is 60 procent ontsloten gerst en tarwe, mengvoer en bijproducten.

Het fosforgehalte van die verschillende rantsoenen is tijdens de proefperiode boekhoudkundig geanalyseerd. Het brijvoer op basis van mengvoer en bijproducten had een gemiddeld fosforgehalte van 6,0 gram per kilo droge stof. In het ontsloten voer voor de zeugen en biggen was dit gehalte gemiddeld 4,6 gram per kilo droge stof; een daling met 23 procent.

Het meten van de vastlegging van fosfor in de dieren was niet mogelijk. Voor het vastleggen van fosfor uit het voer in de dieren is gebruik gemaakt van de forfaitaire normen. Dat levert volgens onderzoeker Nico Verdoes van WLR eerder een onderschatting dan een overschatting. Het is namelijk bekend dat varkens bij brijvoer meer fosfor vastleggen in hun botten dan bij droogvoer. Op basis van de berekening met forfaitaire normen stijgt het vastleggen (retentie) van fosfor van 21 procent naar 27 procent.

Het effect van minder fosfor in het voer op het fosfaatgehalte van de mest is niet gemeten. Dan hadden de kelders per proefperiode leeg gemaakt moeten worden. Wel is in te schatten dat er een aanzienlijke reductie is te behalen. Op basis van het fosforgehalte in het voer en de KWIN-normen voor mestproductie is te berekenen dat het fosfaatgehalte in de mest gedaald kan zijn van 4,3 naar 3,0 gram fosfaat per kilo, een afname van 30 procent.

Het oriënterende onderzoek naar de effecten van ontsluiten krijgt nog een vervolg, waarbij mogelijk ook het ontsluiten van de eiwitgrondstoffen wordt meegenomen.