Resistentie-ontwikkeling is goed te monitoren

Ziekteverwekkende bacteriën kunnen resistent worden tegen een antibioticum. Het middel werkt dan niet meer en toedienen helpt dan ook niet om het varken te genezen. Daarnaast kan resistentie ook gevolgen hebben voor de mens. Via een landelijk Vetmap-project blijkt het mogelijk de ontwikkeling van resistentie bij varkens, pluimvee, vleeskalveren, paarden en gezelschapsdieren te monitoren.

Het terugdringen van antibioticumresistentie is het uitgangspunt van het antibioticumbeleid dat eind 2008 is ingezet. Sindsdien is het antibioticumgebruik al gedaald met 60 procent. In de veehouderij worden zelfs nog nauwelijks antibiotica gebruikt die van belang zijn voor de mens. Toch blijft het van belang de ontwikkeling van resistentie te volgen om te voorkomen dat er antibiotica wegvallen voor gebruik bij de dieren en om risico’s voor de mens te voorkomen.

Extra gegevens nodig

Om de ontwikkeling van resistentie te kunnen volgen, is het Vetmap-project - VETerinaire Monitoring Antibioticumgevoeligheid Pathogenen - opgezet. Het project is uitgevoerd door de Gezondheidsdienst voor Dieren samen met het Veterinair Microbiologisch Diagnostisch Centrum van de Faculteit Diergeneeskunde. Het ministerie van LNV heeft het project gefinancierd. Het project heeft gekeken of passief monitoren van de resistentie-ontwikkeling al voldoende informatie oplevert of niet. Passief monitoren gebeurt momenteel al doordat de resultaten van de monsters die naar de GD worden ingestuurd worden gevolgd. Uit het project blijkt dat dit voor een aantal ziekteverwekkers al een goed beeld geeft maar het moet wel worden aangevuld met extra gegevens, zoals de diercategorie, leeftijd dieren en behandelgeschiedenis. Met die aanvullende gegevens is er bij varkens al een goed beeld te krijgen van de ontwikkelingen bij APP, E. coli en Streptokokken. Voor Clostridium is er momenteel geen monitoring. Vanuit het Vetmap-project is er een aanbeveling om hiervoor een gerichte monitoring te gaan gebruiken. Op dit moment wordt bekeken of het Vetmap-project een definitief vervolg kan krijgen.

Gerichter behandelen

Het landelijk bijhouden van de resistentie-ontwikkeling is van belang voor de veehouders. Bij een uitbraak van een ziekteverwekker is niet altijd direct bekend of de ziekteverwekker nog gevoelig is voor alle antibiotica. Daartoe is dan eerst een gevoeligheidsonderzoek nodig. Dat geeft aan welke antibiotica nog goed werken of dat een ziekteverwekker resistent is. De uitslag van het gevoeligheidsonderzoek duurt echter enkele dagen en daar kan bij een ziekte-uitbraak niet op worden gewacht. Door nu het antibioticum te kiezen op basis van de gegevens vanuit Vetmap - naast de historische gegevens van het bedrijf zelf - is een gericht behandelingsadvies te geven. Dat vergroot de kans op een goede behandeling van de zieke dieren.

Actie nodig

Door de landelijke ontwikkeling van resistentie bij te houden, is dus duidelijk welke antibiotica nog goed werken en veilig gebruikt kunnen worden door de veehouders. Tegelijk is bekend waar actie nodig is om te voorkomen dat resistentie-ontwikkeling er voor zorgt dat bepaalde antibiotica niet meer zijn te gebruiken. Dat is belangrijk, want er is voor de behandeling van dieren maar een beperkt aantal antibiotica beschikbaar. En de verwachting is dat er (nagenoeg) geen nieuwe antibiotica voor dieren zullen komen.