Afnemerskant beperkt verduurzaming

De dalende prijzen van biologisch varkensvlees en de goede prijzen voor de gangbare variant maken, naast de tot voor kort goede vooruitzichten voor export, de overschakeling minder aantrekkelijk. Dat stelt de Agro-Nutri Monitor 2020.

In deze monitor worden de biologische en gangbare varianten van agrarische producten, waaronder varkensvlees, onderzocht voor de Nederlandse markt. De prijsvorming van de voedselketen in de periode 2016-2019 wordt in kaart gebracht. Ook mogelijke problemen in de prijsvormingen en belemmeringen voor de verduurzaming komen aan bod.

Marges

In de monitor is onder meer gekeken naar marges in de biologische en gangbare varkenshouderij. Hieruit blijkt dat de totale productiekosten van biologisch varkensvlees in de periode 2017-2018 gemiddeld 1,69 euro per kilo slachtgewicht hoger lag dan bij gangbaar varkensvlees. Dit werd gecompenseerd met een hogere opbrengstprijs, waardoor de biologische varkenshouder uiteindelijk een iets hogere marge overhield.

Het merendeel van de biologische varkenshouders vindt dat de opbrengstprijs de productiekosten dekt. Ook de varkenshouder met een 1 ster van het Beter Leven-keurmerk of het Varken van Morgen-keurmerk verdient gemiddeld meer dan een gangbare, zo'n 6 cent per kilo.

Marktsituatie

In de Nederlandse supermarkt valt gemiddeld 71 procent van het verse varkensvlees onder 1 ster van het Beter Leven-keurmerk of het Varken van Morgen-keurmerk. Het gangbare varkensvlees wordt veelal geëxporteerd naar het buitenland. Samen met het grote aandeel import in de markt verkleint dit de marktmacht van supermarkten. Hierdoor worden de prijzen voornamelijk bepaald door de internationale marktsituatie.

Varkensvlees wordt voornamelijk gebruikt als 'traffic generator'. De prijs in de supermarkt is laag, soms zelfs onder kostprijs, om klanten aan te trekken. Hierdoor heeft de supermarkt een negatief nettomarge van -5 procent voor gangbaar en -14 procent voor biologisch varkensvlees. De nettomarges in de ketenschakels boer, slachterij en verwerking variëren tussen de -1 en 3 procent bij zowel gangbaar als biologisch varkensvlees.

Minder prijsverschil

Het prijsverschil tussen biologisch en niet-biologisch varkensvlees is de afgelopen jaren afgenomen. Biologisch vlees koste in 2019 72 procent meer.

Het grootste deel van de Nederlandse varkens wordt gangbaar gehouden. Het aandeel vleesvarkens met 1 ster van het Beter Leven-keurmerk of Varken van Morgen-keurmerk is 30 tot 40 procent. Het biologische aandeel is met 2 procent een stuk kleiner.

Onduidelijkheden

In een reactie van LTO, namens onder meer de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV), laten land- en tuinbouworganisaties weten dat ze waardering hebben voor de inzet van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) om de markt transparanter te maken. Maar zij vinden dat er te veel onduidelijkheden zijn om harde conclusies te trekken.

De monitor zegt nu nog weinig over de werkelijkheid, stellen de organisaties. Zij dringen er dan ook op aan om de primaire sector eerder en intensiever bij het onderzoek in 2021 te betrekken. Zo zien zij onder meer het niet meenemen van de invloed van internationale markten, de korte meetperiode en het niet meten van het rendement op investeringen als beperkingen.