Achtergrond

PRRS aanpakken op meerdere niveaus

Gezondheid Jos Thelosen 28 nov 2020 om 14:50uur

Al decennia lang berokkent het PRRS-virus de varkenshouderij veel schade. De kennis over het virus is enorm gegroeid. Met een bredere en consequente aanpak zijn de nadelige effecten van het virus op varkensbedrijven te minimaliseren.

PRRS is een RNA-virus. Kenmerkend voor zo'n virus is dat het muteert. Oftewel: er treden constant geleidelijke veranderingen op in de opbouw van het genetische materiaal. Het PRRS-virus is als het ware genetisch instabiel. Bovendien kan recombinatie van twee virusstammen optreden. Die twee eigenschappen van het virus hebben intussen gezorgd voor een grote verscheidenheid aan PRRS-stammen in de varkenshouderij.

Lange tijd werd gedacht dat alleen het consequent vaccineren met goede vaccins voldoende zou zijn om het virus op bedrijfsniveau onder controle te krijgen. Vaccineren vermindert de kans op een PRRS-doorbraak aanzienlijk en beperkt de schade van een infectie met een PRRS-veldvirus. Maar voortschrijdend inzicht wijst uit dat zowel de externe als de interne biosecurity op varkensbedrijven minstens zo belangrijk zijn.

Kruisbescherming

Goede vaccins, zoals Suvaxyn PRRS MLV van Zoetis, geven kruisbescherming tegen PRRS-veldvirussen, maar ze zijn niet in staat om de verscheidenheid aan stammen uit te roeien. Het veranderlijke virus kan gemakkelijk op een bedrijf blijven circuleren als het telkens opnieuw vatbare dieren tegenkomt.

Met een goede bedrijfshygiëne en juiste looplijnen kan dat worden beperkt. Denk aan het strikt toepassen van all-in all-out, het niet mengen van dieren van verschillende leeftijden en een goede quarantaine en adaptatie van fokzeugjes.

Desondanks kunnen nieuwe PRRS-stammen ongemerkt geïntroduceerd worden via gelten, sperma, bezoekers, ongedierte enzovoort.

Eén vaccinstam gebruiken

Varkenshouders kunnen bij de keuze van het PRRS-vaccin bewust de verscheidenheid aan stammen op hun bedrijf beperken. Dat doen ze door zowel de zeugen als de biggen met hetzelfde vaccin te beschermen. Hierdoor wordt het risico op het ontstaan van nieuwe PRRS-stammen door recombinatie verlaagd.

Consequent met dezelfde vaccinstam werken bij alle diergroepen op het bedrijf, past binnen een strategische aanpak om de PRRS-druk flink te verlagen.

Anke Verhaegen, varkensarts Zoetis

'Recombinatie komt bijna nooit voor. Maar als er onverhoopt twee PRRS-stammen tegelijkertijd één gastheercel infecteren, kan dat leiden tot het ontstaan van een PRRS-virus met een heel andere combinatie van genen. Zo'n recombinant is een vorm van een nieuw veldvirus. Om zich te vermeerderen, maakt het RNA-virus namelijk gebruik van het overschrijfmechanisme van de cel. Tijdens het overschrijven van het RNA kan het proces makkelijk van de ene stam naar de andere springen en weer terug. Een dergelijke recombinatie kan optreden tussen twee verschillende veldvirussen, een veldvirus en een vaccinstam of twee vaccinstammen onderling. In het algemeen geldt: hoe minder PRRS-stammen op een varkensbedrijf voorkomen, hoe minder kans op het ontstaan van zo'n recombinant. Hier sluit ons advies om hetzelfde PRRS MLV-vaccin bij zowel de zeugen als de biggen toe te passen naadloos op aan.'

Thomas Wijnands, Farm Health Coach Lintjeshof

'Als Farm Health Coach help ik varkenshouders om de afgesproken vaccinatiestrategie juist toe te passen en om dat consequent te blijven doen. Een goede structuur aanbrengen waardoor de kans op fouten minder is. Zo merk ik in de praktijk dat het vaccineren tegen PRRS vaak beter kan. Onder meer bij het bewaren van vaccins, het geven van de juiste dosering, het goed zetten van de enting en het naaldgebruik. Doel moet zijn om het maximale effect uit een vaccinatie te halen. En zeker bij de PRRS-aanpak kun je ook niet om een goede interne en externe biosecurity heen. Schoon werken, structuur in de werkzaamheden hebben en houden, all-in all-out nastreven, dieren niet mengen, varkens van dezelfde leeftijd bijeen houden enzovoort. Uit eigen ervaring weet ik dat de verbeteringen zichtbaar worden als je de juiste zaken consequent blijft volhouden. Het hebben van een lange adem is noodzakelijk bij het oplossen van PRRS-problemen.'

Tom Meyns, Business unit manager Swine Benelux Zoetis

'Dat weten we dankzij een telefonisch onderzoek bij tweehonderd Nederlandse en tweehonderd Belgische varkenshouders. De helft van hen geeft aan de PRRS-status van hun bedrijf te kennen en bewust met PRRS bezig te zijn. Dat betekent wel dat bij die andere helft onvoldoende PRRS-kennis aanwezig is. Ook blijkt uit de antwoorden dat 80 procent van de varkenshouders die PRRS monitoren, de zeugen vaccineert tegen PRRS. Ze enten meer en vaak strategisch beter. 40 procent van hen vaccineert de biggen omdat ze weten waar en wanneer een PRRS-infectie rondgaat. Biggen willen ze het liefst zo vroeg mogelijk in hun leven bescherming meegeven en kiezen dan voor ons vaccin mede vanwege het gebruikersgemak. Bij varkenshouders die de vingers niet aan de pols houden wat betreft PRRS, liggen die vaccinatiepercentages een kwart lager. Er is dus nog volop ruimte voor verbetering met de dierenarts als belangrijkste adviseur.'