Raad Dieraangelegenheden zoekt antwoord ‘schurende kwestie’

In de zienswijze gaat Meijboom samen met anderen in op vijf verschillende redenen om dieren te doden. Het gaat dan om het voorkomen of beheersen van overlast (bijvoorbeeld ongedierte), het beëindigen van lijden (bijvoorbeeld huisdieren of zorgdieren), niet voldoen aan het beoogde doel (bijvoorbeeld eendagshaantjes), dierziektebestrijding (bijvoorbeeld Afrikaanse varkenspest en vogelgriep) en het nut voor de mens (vleesconsumptie).

De relatie van de mens met dieren verandert. Voor de RDA was dat aanleiding om begin 2019 het rapport 'De staat van het dier' uit te brengen. Die veranderende relatie komt ook tot uitdrukking in hoe de samenleving aankijkt tegen het doden van dieren. 'Dierenwelzijn en de waarde van dierenleven krijgen een steeds prominentere plaats in het publieke debat', stellen de samenstellers van de zienswijze.

Toch een rationeel gesprek

Tegelijkertijd blijkt het doden van dieren een breed en ongemakkelijk thema. Dat ongemak belemmert een rationeel gesprek. Het doden van dieren, bijvoorbeeld in het kader van dierziektebestrijding, is niet langer vanzelfsprekend, stelt de zienswijze. Alternatieven blijken zijn in alle gevallen beschikbaar of denkbaar, maar roepen bijna altijd nieuwe vragen op over praktische uitvoerbaarheid, financiële kosten en dierenwelzijn.

Als voorbeeld zoomen de auteurs in op hoogpathogene vogelgriep. Wilde populaties zijn daarvoor een belangrijke bron en de monitoring daarvan kan beter. In plaats van ruimen van niet geïnfecteerde koppels in een straal van 1 kilometer zouden deze bedrijven ook in quarantaine kunnen worden geplaatst, waarbij intensief wordt gemonitord op klinische verschijnselen. Als alternatief voor ruimen wordt vaccineren genoemd. En dat vaccineren van wilde vogelpopulaties het overwegen waard is.

Doden nooit vanzelfsprekend

Omdat een dier eigenwaarde heeft, mag doden van dieren nooit vanzelfsprekend zijn, vinden de auteurs van de zienswijze. Elke situatie vraagt om een zorgvuldige afweging. De experts onder leiding van Meijboom pleiten daarom voor het ontwikkelen van meer beslisondersteuners en om de bestaande te actualiseren. Een afwegingskader, zoals de beslisbomen voor euthanaseren van biggen en varkens, kan helpen om gefundeerd een besluit te nemen over leven of dood.

Verder wordt in de zienswijze gepleit om minder vanuit het systeem te denken en meer vanuit het individuele dier. Denken vanuit het systeem kan volgens de auteurs het borgen van dierenwelzijn en minder dieren doden in de weg staan. Tot slot wijzen ze erop dat het doden van dieren met de grootst mogelijke zorgvuldigheid moet worden uitgevoerd. Het ongerief dat een dier ervaart in een slachthuis wordt bepaald door de professionaliteit van de medewerkers, de beschikbare tijd en de bedrijfscultuur.

Omdat in Nederland de meeste dieren worden gedood voor vleesconsumptie, wijdt de zienswijze een apart hoofdstuk aan de laatste levensdag. Het hoofdstuk spitst zich toe op het welzijn van varkens en kippen – in geslachte aantallen de grootste – in het bijzonder. Belangrijke parameters hierbij zijn transportduur, de temperatuur en de fitheid van het dier. Verder vraagt de zienswijze speciale aandacht voor de mogelijkheid om op de boerderij te slachten.

Stress beperken

Verder concludeert de RDA dat dagelijks contact van veehouders en hun medewerkers met de dieren, ervoor kan zorgen dat die op de laatste levensdag beter met stress kunnen omgaan. Loopt er bijvoorbeeld dagelijks een keer iemand door de hokken, dan wennen de dieren aan mensen en hebben ze minder stress op de laatste dag, aldus de zienswijze van de RDA.