Achtergrond

Gebiedsgerichte aanpak legt het griepvirus lam

Gezondheid John Lamers 25 jul 2022 om 06:00uur

Griep aanpakken werkt het beste bij de aanpak in een regio. Dat blijkt uit de eerste resultaten die Wouter van Herten van Dierenartsencombinatie ZuidOost heeft bereikt. Samen met Peter van der Wolf van Ceva Santé Animale ging hij de status monitoren op vier varkensbedrijven. Deze bedrijven hebben vervolgens besloten tot een gezamenlijke aanpak van griep.

De aanpak van een ziekteverwekker vergt altijd een gerichte aanpak. Eerst is een goede diagnose nodig. Welke ziekteverwekker is de belangrijkste oorzaak van het probleem? Veel ziekteverwekkers zijn al de kop in te drukken met een goede externe en interne bioveiligheid. Een goed vaccinatieprogramma is dan de volgende stap om die ziekteverwekker echt onder de knie te krijgen.

Bij enkele ziekteverwekkers is dit nog niet genoeg. Een daarvan is griep (influenza). Ook het PRRS-virus is zo'n lastige ziekteverwekker, net als mycoplasma.

Luchtwegproblemen

Bij een van zeugenbedrijven die varkensarts Wouter van Herten van Dierenartsencombinatie ZuidOost begeleidt, waren er problemen bij de gespeende biggen. Uit de diagnose bleek dat het griepvirus de belangrijkste oorzaak was. Griep zorgde rond en na spenen voor luchtwegproblemen bij de biggen waardoor andere ziekteverwekkers meer kans kregen.

Als griep minder problemen geeft, heeft dit altijd positieve bijkomende effecten

Peter van der Wolf, dierenarts bij Ceva Santé Animale

Bij het overleg met de zeugenhouder opperde Van Herten dat het kon helpen om de zeugen te vaccineren tegen griep. 'Maar het griepvirus kan zich via de lucht verspreiden. Het zeugenbedrijf ligt tussen drie andere varkensbedrijven in. Met alleen vaccineren op het bedrijf van mijn klant kom je er dus niet. Mijn voorstel was daarom om samen met de drie andere bedrijven griep aan te pakken.'

Monitoring

De varkensarts legde zijn idee voor aan dierenarts Peter van der Wolf van Ceva Santé Animale. 'Bij griep kan een gebiedsgerichte aanpak zeker tot betere resultaten leiden. We hebben meegewerkt aan de monitoring om te bepalen welke influenzatypes er voorkomen op de verschillende bedrijven, zodat je daar de keuzes van het vaccin en het vaccinatieschema op kunt afstemmen', licht hij toe.

Daarop werd een bijeenkomst belegd samen met de drie dierenartsen van verschillende dierenartspraktijken die de andere varkensbedrijven begeleiden. Ze vonden het een goed idee om in kaart te brengen wat er speelde op de verschillende bedrijven en daar de aanpak op af te stemmen.

Bloedmonsters en neusswabs

In de zomer van 2021 is de influenzastatus van de vier bedrijven in kaart gebracht via bloedmonsters bij de gelten en zeugen en neusswabs bij de biggen. Daaruit bleek dat op ieder bedrijf wel een of meer stammen van het griepvirus waren te vinden, zowel van de klassieke griepstammen als de meer recentere pandemische griep. Die griepvirussen werden gevonden bij de gelten en/of de zeugen en gespeende biggen.

In overleg met de varkenshouders is besloten om het griepvirus gezamenlijk onder controle te krijgen. In oktober werden alle zeugen op de vier bedrijven gevaccineerd. De gelten werden drie keer gevaccineerd, voordat zij in de kraamstal kwamen.

Dezelfde weerstand

'Daarmee bereik je dat alle varkens op de bedrijven tegelijk dezelfde weerstand tegen het griepvirus hebben', zegt Van der Wolf. 'Daardoor kan het griepvirus zich binnen de bedrijven minder vermeerderen en verspreiden en is de kans dat het naar buurbedrijven overwaait kleiner. Komt er een griepvirus ergens anders vandaan binnen op de bedrijven, dan krijgt dat ook minder kans.'

In december zijn opnieuw op de vier bedrijven bij de verschillende diergroepen monsters afgenomen. Daaruit bleek duidelijk dat er veel minder griepvirus werd aangetoond. 'Best opmerkelijk', vindt Van Herten. 'In december slaat het griepvirus juist vaak toe en verwacht je het dus wel te vinden. Het is duidelijk dat de regionale aanpak werkt. Op alle vier bedrijven is de status beter. Op het bedrijf dat ik begeleid, waren er ook duidelijk minder problemen bij de gespeende biggen. Dat was onder andere te zien aan een daling van de uitval met 2 procent.'

Minder antibiotica

Als griep minder problemen geeft, heeft dit volgens Van der Wolf altijd bijkomende positieve effecten. 'Hoesten en andere luchtwegproblemen die het griepvirus veroorzaakt, zorgen ervoor dat andere virussen en bacteriën een kans krijgen. Dus door griep goed onder controle te krijgen, zijn er minder gezondheidsproblemen, daalt de inzet van antibiotica nog verder en is er minder uitval.'

In februari zijn alle varkens op de vier bedrijven opnieuw gevaccineerd tegen het griepvirus. Er is alweer een nieuwe ronde monsters genomen. De uitslagen hiervan worden binnenkort met de vier varkenshouders besproken.

'Die varkenshouders hebben allemaal de indruk dat ze afgelopen winter minder problemen hebben gehad', zegt Van Herten. 'Ze kijken dan ook een station verder. Ze hebben besloten om PRRS en mycoplasma mee te nemen in de monitoring. Dan is er nog beter zicht op wat er allemaal speelt en kan dit mogelijk leiden tot een nog betere onderlinge afstemming van de vaccinaties.'

Stabiele bescherming tegen griep

De blauwe balken laten de situatie zien voor aanvang van de gebiedsgerichte aanpak. De uitschieter naar beneden bij bijvoorbeeld de gelten geeft aan dat die dieren niet goed zijn beschermd tegen griep. De hoge uitslagen bij de oudere zeugen geven juist aan dat ze griep hebben gehad. Na de vaccinatie laten de rode balken zien dat de bescherming van de diergroepen veel uniformer is. Bij de oudere zeugen is de titer lager, wat erop duidt dat ze geen griep hebben gehad.