Normen geuroverlast staan ter discussie

Door een uitspraak van de Rechtbank in Den Haag is een geurbelasting van 19,4 odour-units nu de bovengrens. Maar ook ver daaronder is al sprake van hinder en de huidige regels kunnen dat niet voorkomen.

Zowel LTO als POV pleitten tijdens de hoorzitting voor een integrale aanpak van alle emissies en daarbij ook dierenwelzijn en diergezondheid te betrekken.

Belangen burgers

Volgens drie burgers die tijdens de hoorzitting aan het woord kwamen, is de overheid onzorgvuldig omgegaan met hun belangen om geuroverlast tegen te gaan. Ook is er volgens hen gebrek aan controle op de uitvoering van vergunningen. Daardoor zijn er stallen uitgerust met te kleine of niet goed werkende luchtwassers of werden ze jaren te laat geplaatst.

In de ogen van de burgers zijn de problemen op te lossen als voor de geuruitstoot van agrarische bedrijven de norm van 5 odour units geldt, net als voor de industrie.

Verschillen per gemeente

Advocaat Nout Verbeek maakte duidelijk dat de Wet geurhinder en veehouderij de geuroverlast niet heeft teruggebracht, omdat gemeenten verschillend kunnen omgaan met de bovengrens van 14 odour-units. Daardoor zijn er situaties waarbij de bovengrens is overschreden.

De rechter heeft nu aangegeven dat 19,4 odour-units de bovengrens is. Die grens komt voort uit een handleiding die de gemeenten gebruiken bij het bepalen van de geuroverlast. de milieukwaliteit wordt dan als zeer slecht beschouwd. Op basis van artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens heeft de rechter bepaald dat de geuroverlast in ieder geval onder de grens van 19,4 odour-units moet blijven. Daar kan volgens Verbeek op worden gehandhaafd.

De neus geeft beste meting

Dat het meten van geur door de mens zou kunnen worden vervangen door het meten van afzonderlijke geurcomponenten verwees expert geurwaarneming Monique Smeets van de Universiteit Utrecht naar het rijk der fabelen. 'Mensen kunnen geur beter waarnemen dan welk apparaat ook. Geur kan bestaan uit wel honderd componenten en je neemt dus altijd een mengsel van geuren waar. Het meten van afzonderlijke stoffen zegt dan niets.'

Geur is volgens Smeets een belastende factor voor mensen, omdat we op basis van geur ons vluchtgedrag bepalen. 'Geuroverlast leidt tot stress en gezondheidsproblemen. Die gezondheidsproblemen beginnen veel eerder dan op het moment dat een van die geuren voor directe schade zorgt. De mens is er op gebouwd om dat de voorkomen door een goede geurwaarneming.'

Gerechtelijk deskundige Cor Coenrady gaf aan dat veel agrarische bedrijven zich niet realiseren dat ze volgens de Europese regels als industrie worden aangemerkt. 'Bij geur schrijft Europa dan eerst afstand voor. Maar die afstand is er in Nederland niet en dan kom je bijvoorbeeld uit bij een drietrapsluchtwasser die wel geur kan verminderen.'

Overigens geeft Coenrady aan dat er ook problemen zijn bij de industrie, zoals Parenco in Renkum. 'Dat bedrijf veroorzaakt overlast bij 1.500 woningen. Op dit moment kan die geurnorm nog worden opgerekt. Landelijke maatregelen hiertegen zijn nodig.'

Fred Stouthart van de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant vindt dat er om te beginnen knelpunten kunnen worden opgelost als er een goed herstelplan is voor de combiwasser. Verder is het volgens hem zo dat de geurnorm van vleeskuikenbedrijven anders bepaald moeten worden.

De norm voor vleeskuikenbedrijven is nu bepaald op de gemiddelde geur van de hele ronde. Maar aan het einde van de ronde is de geur veel hoger, dan is er wel overlast. Daarnaast ziet Stouthart als beste optie het werkelijk meten van emissies van ammoniak, fijnstof, methaan en geur. 'We moeten naar doelvoorschriften. Dan weten ondernemers waar ze aan toe zijn en kan een bedrijf daar ook op worden afgerekend.'

Integrale aanpak nodig

Specialist omgevingsbeleid Herman Litjens van ZLTO en LTO stelt dat meeste veehouders geen overlast veroorzaken. 'Als er daadwerkelijk overlast is, moet je dat ook oplossen. Bij het oplossen van geuroverlast is het lastig dat veehouders ook te maken hebben met fijnstof, stikstof, diergezondheid en dierenwelzijn. Alleen naar geur kijken kan niet. Je moet het integraal aanpakken.'

Verder geeft Litjens aan dat de bandbreedtes voor de geurnormen te ruim zijn. Die kan naar boven maar ook ver naar beneden tot 0,1, zoals in Reusel-De Mierden. 'Dan gaat het niet meer over geur maar om een andere reden.'

Voorzitter Linda Verriet van de Producenten Organisatie Varkenshouderij onderschrijft de noodzaak tot integrale aanpak. 'We moeten voorkomen dat milieu haaks komt te staan op welzijn. Met een goede samenwerking tussen de betrokken ministeries en alle partijen kunnen we ver komen. Met een goede integrale aanpak kun je dan niet op ieder onderdeel een tien halen maar wel overal een zeven of een acht.'

Veehouders willen ook geen overlast veroorzaken, stelt Verriet. Ze hebben daarom ook al investeringen gedaan in luchtwassers, management en stalaanpassingen. Ook de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv) die onlangs heeft gelopen, was vanuit de sector zelf opgezet om geuroverlast te beperken.

Onduidelijk bron overlast

'Lastig bij de aanpak van geur is dat niet altijd duidelijk is wat de bron is', stelt Verriet. 'Daar loopt nu ook pps-onderzoek naar. Geur is afhankelijk van veel factoren, klimaat, grondstoffen, dieren. Als je de bron niet weet, weet je niet hoe je het moet aanpakken. De oplossing is dan niet een peperdure luchtwasser, want wie gaat dat betalen? Het verdienmodel van de boer staat toch al onder druk.'

Voor het vaststellen van geuroverlast ziet Verriet wel mogelijkheden in een chemisch-analytische methode die in Denemarken wordt ontwikkeld. Omdat de situatie in Denemarken anders is dan in Nederland wil ze dit onderzoek naar Nederland halen.