'Water stroomt altijd naar laagste punt'

Als je kijkt naar de biologische varkenshouderij, dan spreken we over een paar procent van de markt. In de Nieuwe Oogst van juni 2021 stond een mooi artikel met als titel: 'In de keten heeft de laatste 10 jaar iedereen kunnen verdienen'. Een marktsegment dat volop in ontwikkeling is en waar continu aandacht is voor een juist evenwicht in vraag en aanbod.

Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne staat de biologische sector op zijn kop. Prijzen van biologische grondstoffen schoten omhoog en er was meer zorg over of er wel geleverd kon worden dan over de prijssetting. Stijgende transport- en energiekosten hebben het prijsopdrijvende effect verder vergroot.

In de biologische sector is in het verleden een model ontwikkeld waarbij per kwartaal gegevens worden ingevoerd die er toe moeten leiden dat een 'eerlijke prijs' wordt betaald aan de varkenshouder. De consument betaalt een prijs die daarvan is afgeleid.

Door de recessie zien we nu dat er weinig ruimte lijkt te zijn om de prijzen van het biologische vlees conform het model door te vertalen naar de biologische vleeseters. Er is al enige tijd sprake van vraaguitval bij de retail. Dit effect speelt zich niet alleen af in Nederland maar ook in de omliggende landen.

Vanuit Denemarken wordt biologisch varkensvlees aangeboden voor prijzen die lager liggen dan waar de keten het voor kan maken. We zijn afhankelijk van de retailers omdat die het biologische vlees helpen promoten en aanbieden bij de consument.

De vraag die mij persoonlijk erg bezighoudt, is: hoe honkvast zijn retailers en de consumenten? Door te switchen naar goedkoper aangeboden (biologisch) varkensvlees lijkt dat 'honkvast zijn' niet het geval te zijn. Dat heeft direct gevolgen voor de biologische varkensketen ondanks het 'samen overeengekomen' model.

Een ander punt van zorg zie ik in de invloed van speculanten/beleggers die zich bezighouden met de grondstoffenhandel. In tijden van recessie lijken die zich nog nadrukkelijker te richten op de grondstoffenmarkten. Door deze handelsinvloed is het de vraag of de prijs waarvoor de grondstoffen worden aangeboden wel een goede weergave is van de werkelijkheid.

De vraag die mij bezighoudt is dan ook: wat moet er gebeuren in een sector waar vraag en aanbod in evenwicht was, maar de recessie die mooie marktbalans heeft verstoord? Wat moet er gebeuren om de prijs voor de primaire producent te borgen zodat iedereen in de biologische keten wat kan verdienen?

Invriezen van biologisch varkensvlees is volgens mij geen optie vanwege de hoge energiekosten. Ook lijkt het mij uitgesloten dat er te zijner tijd een hogere prijs voor dat vlees wordt ontvangen dan nu aan de varkenshouder wordt betaald.

Minder vleesvarkens aanbieden lijkt eenvoudig, maar dat is het niet. Nu minder zeugen insemineren betekent dat het eerste effect pas over tien maanden zichtbaar zal worden. En wie compenseert de varkenshouders voor kosten die wel doorgaan zoals rente en aflossing. Deze kostenposten zullen door minder dieren opgebracht moeten worden.

Het water stroomt ook in de biologische varkenshouderij naar het laagste punt, de varkenshouder. Als ketenpartners kunnen we wellicht helpen om de sector te promoten. Daarnaast kunnen we eventueel retailers stimuleren om eens na te denken over een soort egalisatieregeling.

Ronald Tibbe
Verkoopleider sector varkens De Heus Voeders