PRRS en streptokokken slechte combi

Streptococcus suis is altijd aanwezig in de omgeving van varkens, daar is weinig aan te doen. Onderzoek toont aan dat 6 tot wel 10 procent van de bacteriën in het speeksel van varkens geïdentificeerd kan worden als streptokokken. Gelukkig veroorzaken niet alle van de ruim dertig typen streptokokkenbacteriën problemen. In Nederland geven vooral serotype 2 en serotype 9, en in mindere mate serotype 7 en serotype 1, problemen. Met name bij gespeende biggen.

Pasgeboren biggen krijgen bij een goede verdeling van de kostbare biest voldoende bescherming mee en starten meteen met de opbouw van het afweersysteem. Bij een deel van de biggen is de afweer tegen streptokokken bij het spenen echter nog lang niet voldoende. Dat is het moment waarop de virulente serotypen hun kans grijpen.

Het is tot nu toe niet gelukt om een vaccin te ontwikkelen dat een goede bescherming biedt tegen de virulente typen streptokokken. Autovaccins toedienen aan de zeugen is een optie die kan helpen, al zijn de resultaten wisselend. Een goede verdeling van de biest blijft noodzakelijk.

Verzwakt immuunsysteem

Steeds duidelijker wordt dat streptokokken niet zomaar voor problemen zorgen. Naast een goede biestverdeling is het ook belangrijk dat de biggen geen last hebben van andere ziekteverwekkers. Met name PRRS speelt een grote rol. Deze ziekteverwekker verzwakt het immuunsysteem en maakt zo de weg vrij voor streptokokken.

Streptokokken kunnen dan vanuit het speeksel of de tonsillen via de darmen of beschadigde luchtwegen in de bloedbaan komen en voor verschijnselen zorgen. Biggen met hersenverschijnselen en ontstoken gewrichten zorgen voor een hoge uitval en de noodzaak tot het inzetten van antibiotica. Voorkomen dat de jonge biggen PRRS oplopen, draagt daarmee bij aan het voorkomen van problemen met streptokokken.

'Voldoende biest is cruciaal voor weerstand tegen streptokokken bij en na het spenen'

'In een veldstudie met Wageningen Bioveterinary Research hebben we onderzoek gedaan naar hoe het verloop van de immuniteit tegen streptokokken is vanaf de geboorte tot een leeftijd van tien weken. De biestopname in de eerste 24 uur is exact per big vastgesteld. Van alle biggen werd het geboortegewicht en gewichtsverloop tijdens het onderzoek bijgehouden.

'Bij de geboorte werden de antistoffen gemeten in de biest, het navelstrengbloed en het speeksel van de zeug. Iedere week werden de antistoffen in het bloed gemeten. Bij het spenen en op een leeftijd van tien weken werden extra metingen gedaan via speeksel en swabs van de tonsillen.

'Dit onderzoek heeft het belang van biestopname laten zien. Gemiddeld was de opname 350 gram per big. Lichte en laatgeboren biggen namen minder op en kregen ook minder antistoffen binnen. Verder was de dip in antistoffen rondom het spenen duidelijk zichtbaar, waardoor de biggen gevoeliger zijn voor streptokokken.'

'De gemiste opbrengsten als gevolg van endemische PRRS zijn hoog'

'Op vrijwel ieder varkensbedrijf in Nederland is het PRRS-virus aanwezig. Dat valt niet altijd direct op, want de resultaten zijn doorgaans wel goed. Maar zonder het virus zouden de resultaten en opbrengsten nog beter zijn.

Op een gesloten bedrijf zijn de kosten van endemische PRRS zo'n 250 euro per zeug. Dat komt voor driekwart, dus bijna 190 euro, door minder opbrengsten. Dat wil zeggen minder af te leveren varkens en die niet hun maximale capaciteiten hebben benut.

Onderzoek toont aan dat biggen op een kwart tot bijna de helft van de bedrijven bij de geboorte al zijn besmet met het PRRS-virus en bij het spenen is dat nog meer.

PRRS verzwakt het immuunsysteem, waardoor andere ziekteverwekkers meer kans krijgen. Dat geldt vooral voor streptokokken, omdat die altijd al aanwezig zijn. Zeker als biggen niet genoeg biest hebben gehad, ze te laat worden overgelegd en er na het spenen veel rangordegevechten zijn, grijpen streptokokkenbacteriën hun kans.'

'PRRS bij biggen is een belangrijke trigger voor problemen door streptokokken'

'Het immuunsysteem van varkens ruimt doorgaans ziekteverwekkende bacteriën netjes op. Voor het opruimen van streptokokken is de combinatie van antistoffen en witte bloedcellen belangrijk. Dit onderdeel van het aangeboren immuunsysteem van de big wordt door het PRRS-virus echter verzwakt.

Ook de binding tussen de cellen van de darmwand verslechtert bij een besmetting met PRRS, waardoor streptokokken gemakkelijker in de bloedbaan terechtkomen. Onderzoek toont aan dat biggen die zowel besmet zijn met het PRRS-virus als met streptokokken meer ziekteproblemen hebben dan de biggen die alleen met alleen streptokokken of PRRS besmet zijn.

Bij de combinatie is het zieketverloop ernstiger en de uitval hoger. Experimenteel onderzoek in stukken long met een gecombineerde PRRS- en streptokokken-infectie laat zien dat de afweer anders verloopt. Naast een goede biestopname is het dus nodig om een co-infectie met PRRS te voorkomen.'