Onzekerheid door uitblijven beschikking saneringsregeling

Op 15 april zouden alle varkenshouders die zich hebben ingeschreven voor de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen een beschikking in huis hebben. Vanwege het grote aantal aanmeldingen – ruim tweehonderd meer dan het ministerie van LNV in eerste instantie verwachtte – werd bekend dat er dertien weken extra nodig waren om alle beschikkingen op te sturen. Op het moment dat dit artikel naar de drukker gaat (13 mei), komt pas de eerste beschikking binnen.

Heeft u nog contact gehad met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl)?

'Ja, want varkenshouders vragen ons de laatste weken steeds of we al iets weten. Zeugenhouders zitten bijvoorbeeld voortdurend met de vraag of ze nog moeten insemineren of toch nog fokgelten moeten aankopen. Ze moeten dat goed plannen, want zodra de beschikking binnen is, moet het bedrijf binnen acht maanden leeg zijn, als ze besluiten te stoppen.

'Maar RVO.nl kon tot voor kort nog niet eens aangeven wanneer ze de eerste beschikkingen gaat versturen. Van de dertien weken uitstel zijn de eerste vier weken al om en pas net hoor ik dat er één beschikking is verstuurd. Het is een bedrijf met relatief een lage geuruitstoot. De onzekerheid wie en wanneer een beschikking binnenkrijgt, is dus groot.'

Wat betekent dit voor de varkensbedrijven?

'Zoals het er nu uitziet, komen veel beschikkingen tegelijk bij de varkenshouders terecht. Zodra ze de beschikking binnen hebben, gaat de klok lopen. Binnen acht weken moeten de varkenshouders dan beslissen, binnen acht maanden nadat de enveloppe op de mat valt, moet het bedrijf helemaal leeg zijn en zes maanden later volledig gesloopt. Het beslissen over stoppen of doorgaan gaat dus bij veel varkenshouders tegelijk gebeuren. Ondanks dat een deel van de varkenshouders zich al goed heeft voorbereid, zullen ze vaak nog hulp van adviseurs nodig hebben. Want pas als de beschikking binnen is, weten ze exact waar ze aan toe zijn qua vergoedingen.'

Twijfelen er nog zoveel varkenshouders dan?

'Volgens onze informatie gaat 60 procent van de varkenshouders vrijwel zeker stoppen en 15 procent gaat waarschijnlijk toch gewoon door. Dat was zo en is nog steeds zo. De onzekerheid zit vooral bij de 25 procent van de varkenshouders die twijfelen. Die moeten toch echt eerst zien wat de definitieve bedragen zijn die ze krijgen om te stoppen. En dan moeten ze nog goed nadenken of ze het daarvoor kunnen doen of toch nog andere plannen gaan maken. Maar ook degenen die al zeker weten dat ze willen stoppen of toch doorgaan, hebben vaak nog advies nodig bij de definitieve keuze en het vervolgtraject.'

Wat is er onzeker aan de vergoeding?

'Over de vergoeding voor de varkensrechten bestaat meestal geen twijfel. Die is goed te berekenen. De vergoeding voor de stallen is een andere zaak. Accepteert RVO.nl de berekeningen van de vierkante meters stal? Nemen ze alle ruimtes goed mee, zoals een brijvoerkeuken die niet in de stal zit? Wat doen ze precies bij het berekenen van de vergoeding met de gebouwen van verschillende leeftijden? En specifiek voor de biologische varkenshouders geldt dat ze niet weten of ze een vergoeding krijgen voor de buitenuitloop.

'Pas als de beschikking binnen is, weten varkenshouders zeker wat ze voor een vergoeding krijgen en kunnen ze definitief een beslissing nemen. Bij onterechte uitgangspunten van RVO.nl kunnen ze nog bezwaar maken. Wat dit betekent voor het tijdstraject van stoppen, is nog niet duidelijk.'

Welke varkenshouders gaan stoppen?

'Meer zeugenhouders dan vleesvarkenshouders. Zeugenhouders hebben op hun bedrijven voortdurend te maken gehad met extra kosten. Ze hebben geïnvesteerd in het beperken van de ammoniakuitstoot, zijn overgeschakeld naar groepshuisvesting en hebben vaak biggenruimte moeten bijbouwen. De stallen op de zeugenbedrijven zijn mede hierdoor vaak relatief jong waardoor ze een relatief hoge vergoeding krijgen voor de gebouwen. Na het slopen van de stallen blijft er daardoor nog wat over van de vergoeding.

'Daarnaast waren 2017 en vooral 2019 goede jaren en kunnen de zeugenhouders die gaan stoppen, een goede landing maken. Al hebben overigens niet alle bedrijven die landing al goed in beeld.

'Vleesvarkenshouders hebben geregeld wat oudere gebouwen. De vergoeding in de saneringsregeling voor oudere gebouwen is laag. Het is maar de vraag of ze daarvoor gesloopt kunnen worden. Voor oude gebouwen is de vergoeding 60 euro per vierkante meter. Slopen kost nu zo'n 30 euro per vierkante meter. Maar er zullen straks in korte tijd veel gebouwen gesloopt moeten worden. De kans dat de sloopkosten hierdoor flink oplopen, is aanwezig. Omdat vleesvarkensbedrijven vaak met weinig moeite door kunnen, is doorgaan financieel eerder aantrekkelijk dan voor zeugenhouders.'

Hebben de stoppers hun toekomst niet goed in beeld?

'Nee, nog niet iedereen heeft goede toekomstplannen gemaakt en dat is ook niet zo eenvoudig. Het is niet voldoende om alleen een fiscalist in te schakelen die kijkt hoe u nu zo gunstig mogelijk uitkomt qua belasting. U hebt ook een financiële planner nodig die op basis van uw wensen, samen met u en uw gezin de beste keuze maakt. Hoe gaat u financieel door tot uw pensioen en hoe zorgt u voor een aanvulling van uw pensioen?

'Over de winst die overblijft na het stoppen, moet u belasting betalen. Met het bedrag dat u dan overhoudt, kunt u dan als het goed is, de schuld aflossen. Maar dan hebt u niets gereserveerd voor na uw pensioen. Vaak is het beter om een lijfrente te kopen, ook al kunt u dan misschien niet uw hele schuld aflossen. Door de koop van een lijfrente betaalt u minder belasting op dit moment en hebt u straks een aanvulling op uw pensioen.

'Het blijft niet alleen bij de financiën. U moet ook nog beslissen wat u gaat doen tot uw pensioen. Wilt u bij een andere varkenshouder aan de slag of weet u van uzelf dat u daar niet geschikt voor bent? Wilt u misschien iets heel anders gaan doen? Wilt u blijven wonen op dezelfde plek en hoe zit het met de kinderen? Dat zijn geen eenvoudige vraagstukken en niet iedereen heeft dit al goed uitgewerkt.'

Gaat het uitstel van de Brabantse regels effect hebben?

'Zeker. Tot 2024 hoeven Brabantse varkenshouders mogelijk geen verdere maatregelen te nemen. Dat betekent dat ze de beslissing nog kunnen heroverwegen. Stel ik stop pas in 2024. Dan kan het bedrijf in ieder geval tot dat moment een inkomen opleveren. Wat krijg ik dan voor mijn varkensrechten? Hoeveel is de stikstof dan waard? Hoe staat dat in verhouding tot de vergoeding die ik nu kan krijgen?

'Stoppen is een moeilijke beslissing. Voor veel varkenshouders is het houden van varkens iets wat ze graag doen. Dus u kunt het moment misschien nog uitstellen. Er zijn nog genoeg opties. Wat minder dieren gaan houden om het gemakkelijker te maken. Nu alvast rechten verkopen en rechten leasen tot het moment dat u werkelijk stopt.'