Spelend leren eten helpt big

Het verhogen van de voeropname vóór spenen heeft een positief effect op de opname na spenen. De opname vóór spenen is mogelijk voor een deel afhankelijk van de voerbehoefte van de big en voor een ander deel van het exploratiegedrag van de big.

Om die effecten duidelijk te krijgen, heeft Middelkoop een onderzoek opgezet. Daarbij werd de helft van de zeugen van dag 10 tot 24 van de lactatie flink beperkt gevoerd, om de melkproductie te verlagen en zo het effect van de voerbehoefte van de biggen te bestuderen.

Het effect van het exploratiegedrag werd onderzocht door de helft van tomen biggen bij te voeren uit een normaal bakje en de andere helft uit een bakje met speelgoed, zoals stukken touw, canvas doeken en kunststof slangen. Het speelgoed zorgde ervoor dat meer biggen naar het voerbakje kwamen en ze besteedden hier meer tijd aan exploreren en spelen.

Meer eten vlak voor spenen

De voeropname van biggen in het kraamhok bleek inderdaad hoger te zijn bij de zeugen die beperkt voer kregen (3,25 kilo per dag). Dat effect werd pas duidelijk in de laatste twee dagen voor spenen (dag 22-24). De biggen aten toen twee keer zoveel bijvoer als de biggen van zeugen met een goede voeropname (6,5 kilo per dag).

De biggen van de beperkt gevoerde zeugen met de voerbak met speelgoed aten daarbij het meest. Bij de onbeperkt gevoerde zeugen was er geen effect van de voerbak met speelgoed op de voeropname van de biggen.

Langdurig effect speelgoed

De hogere voeropname van de biggen van de beperkt gevoerde zeugen vóór spenen had ook een duidelijk effect op de opname direct na spenen. De eerste dagen waren die voeropname en groei hoger, daarna ebde het effect langzaam weg.

Het gebruik van een voerbakje met speelgoed had wel een langduriger effect. In de eerste dagen was de voeropname en groei van de biggen hoger en dat effect bleef tot het einde van de proef, op dag 15 na spenen. De biggen waren op dat moment een halve kilo zwaarder dan de biggen die voer kregen uit een normaal voerbakje. Daarnaast hadden deze biggen veel minder last van waterige speendiarree: 17 procent tegenover 61 procent. Ook toonden ze beter gedrag. Zo waren er minder beschadigingen aan oren en staarten.

Beter voorbereid op speenproces

Een voerbakje met speelmateriaal gebruiken in het kraamhok blijkt dus een goede keuze. Waar het effect precies vandaan komt, kan Middelkoop niet verklaren. 'Waarschijnlijk zijn ze door het vroege exploreren en spelen beter voorbereid op het speenproces. Ook het kauwen op de materialen heeft de darmen mogelijk al beter voorbereid.'

Duidelijk is ook dat de dieren minder stress hebben, stelt Middelkoop. 'Dat zie je terug in de opname, de groei, het gedrag en de darmgezondheid. Het onderzoek laat zien dat investeren in speelmateriaal vanaf een jonge leeftijd positieve effecten heeft op de latere prestaties van de big. Het voerbakje met speelmateriaal was namelijk alleen in het kraamhok aanwezig. Mogelijk zijn de effecten dus nog positiever als de biggen deze bak ook na spenen krijgen.'

Effect hitte op voeropname

Een verlaging van de voeropname van de zeugen om de voeropname van de biggen te stimuleren, is uiteraard geen goed idee. De zeugen verliezen veel extra conditie en hebben daardoor eerder vruchtbaarheidsproblemen. 'Het laat wel goed zien wat er met de biggen gebeurt als zeugen niet goed eten door hittestress of andere oorzaken', zegt Middelkoop.

'De groei van de biggen in het kraamhok bleef 40 gram per dag achter, wat resulteerde in een lager speengewicht van 800 gram. Ze konden dat later, na spenen, wel weer grotendeels inhalen. Waarschijnlijk omdat ze vóór spenen meer voer tot zich namen. Het bijvoeren van biggen in de kraamstal met vast voer is daardoor extra belangrijk als de melkgift wat lager is, zoals in de warme zomermaanden', laat Middelkoop weten.

Middelkoop zal haar proefschrift verdedigen op vrijdag 9 oktober 2020 in Wageningen. Die dag is er ook een symposium in het Engels met als thema 'Vroege voeropname en welzijn van varkens'.

* Dit artikel is gebaseerd op het wetenschappelijke artikel dat is geschreven door Anouschka Middelkoop, Natasja Costermans en Liesbeth Bolhuis, gepubliceerd in Scientific Reports.