‘Samen mes zetten in kostenpost PRRS’

De Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa) wil varkensvleesverkopers in staat stellen hun werk zo optimaal mogelijk uit te voeren. Door het ketenkwaliteitssysteem Holland Varken te voeden met informatie uit de hele keten, is waarde toe te voegen aan de vleesafzet in Europa en daarbuiten. Toonaangevend en onderscheidend zijn door het diervriendelijk houden van robuuste, gezonde varkens.

Jean-Marie van Oort, directeur Topigs Norsvin Nederland & Varkens KI Nederland, is kartrekker van deze vierde ambitie van CoViVa. Varkens.nl interviewt hem over de invulling van deze taak. 'Door samen PRRS aan te pakken, blijft meer geld op het boerenerf.'

Waarom wordt juist PRRS eruit gepikt?

'Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome (PRRS) zorgt voor behoorlijk hoge kosten. Het virus is een trigger voor andere ziekten, een wegbereider voor diverse secundaire infecties. Op 90 procent van de varkensbedrijven is het PRRS-virus aanwezig. Alleen al in Nederland laat de sector tussen de 100 en 150 miljoen euro liggen, omdat die bedrijfsgebonden aandoening blijft circuleren.'

Is het alleen een kwestie van kostenbesparing?

'Nee, maar het is wel een belangrijke drijfveer voor varkenshouders om die faalkosten eruit te snijden. Als ze varkens optimaal beschermen tegen PRRS, plukken ze er zelf de vruchten van. Gezonde dieren benutten een groter deel van de genetische groeipotentie en hebben een lagere voerconversie. Ook zijn uitval en antibioticagebruik lager en is de arbeid efficiënter in te zetten.

'Het werkt gewoon plezieriger. Dat alles werkt gunstig door tot in de slachterij, er zijn minder slachtafwijkingen. Het heeft ook een positief effect op de vleesverwerking en de verkoop van varkensvlees.'

Is PRRS een hot item?

'Iedereen in de sector praat erover. Varkenshouders werken samen met hun dierenarts aan het managen van PRRS. Sommige varkenshoudersketens zijn er serieus mee bezig, omdat ze collectief het economisch rendement zien. En het lukt ze ook om PRRS terug te dringen.

'Wij hopen dat goede voorbeelden een olievlekwerking teweegbrengen, zodat we PRRS op nationaal niveau gaan beheersen. Dat zou een flinke stap vooruit zijn en Nederland hoger op de ladder van de diergezondheid brengen.'

Loopt het echt zo'n vaart?

'Ja. Bijvoorbeeld: ki-bedrijven die binnen de Europese Unie (EU) sperma willen exporteren, dienen vanaf 21 april 2021 PRRS-negatief te zijn. Dat houdt in dat ze op die locatie alleen PRRS-vrije beren mogen houden en die status moeten monitoren om te mogen exporteren. Stel dat de EU ook zo'n regel aan de export van varkens oplegt, dan komen we als Nederland in de knel. Dus er is alle reden om PRRS gestructureerd aan te pakken.'

Brengt lonkend perspectief daar beweging in?

'Als we samen werken aan de PRRS-beheersing, werken we vanuit de basis aan het verduurzamen van de varkenshouderij. PRRS controleren met een goede interne en externe biosecurity, al dan niet in combinatie met vaccinatie, geeft gezondere dieren. Want ook andere dierziekten worden meegepakt. Dus er is meer rendement, een lagere CO2-footprint en een beter imago.

'Er zijn integraties die PRRS-vrij zijn en geweldig presteren. In Nederland willen we zoiets ook, door producten op een slimme manier zo schoon mogelijk te houden in de hele keten. Virtueel samenwerken door gebruik te maken van de blockchaintechnologie om kosten tussen schakels terug te dringen.

'Maar zoals gezegd, het grootste voordeel van de PRRS-aanpak komt uiteindelijk bij de varkenshouder terecht. Hij verlaagt zijn kosten en levert een beter, gezonder product aan de volgende schakel.'

Licht het profijt voor de keten nog eens wat toe?

'Het produceren van varkensvlees zal ik vergelijken met het bouwen van een huis. Als het teamwork goed verloopt, gaat het bouwen sneller en wordt het eindresultaat beter dan wanneer iedereen zijn eigen gang gaat. Levert een metselaar minder net werk en laat hij rommel achter, dan levert dat de loodgieter weer extra werk en ergernis op. En zo kan iedereen die daar weer achteraankomt, zoals de stukadoor, schilder en keukenbouwer, te maken krijgen met fouten of broddelwerk van zijn voorganger.

'Als het teamgevoel er is en er zit regie op, dan is de kwaliteit beter en wordt tijd efficiënter benut.'

Wat staat op stapel?

'In 2021 wordt de aanwezigheid van PRRS in beeld gebracht bij alle varkensbedrijven. Een nulmeting. Vervolgens ontwikkelen we samen met de sector, dierenartspraktijken en Royal GD een benchmarkmethodiek die aansluit op het ketenkwaliteitssysteem Holland Varken.

'We gaan koplopers zoeken en de kritische succesfactoren op hun varkensbedrijven in beeld brengen. Op basis van kennis over de effectiviteit van de maatregelen gaan we de grote groep volgers meenemen. In grote lijnen vergelijkbaar met het traject zoals dat bij het terugdringen van het antibioticumgebruik is doorlopen.
'Ook komt er een stoplichtsysteem voor PRRS-stabiliteit bij verschillende diercategorieën op het bedrijf.'

Wat is de stip op de horizon?

'In 2025 kent iedere varkenshouder de PRRS-status van zijn bedrijf en is hij samen met zijn dierenarts actief bezig met het beheersen ervan. Dat betekent bloed monitoren op aanwezigheid van PRRS en via sequencing zien of en welke stammen op een bedrijf circuleren en maatregelen nemen. Minimaal 75 procent van de uitstroom van biggen, vleesvarkens en gelten van een varkensbedrijf is tegen die tijd vrij van het PRRS-veldvirus.'

Is een PRRS-vrij Nederland een optie?

'Dat zou het ultieme doel zijn natuurlijk. We zijn bijvoorbeeld ook vrij geworden van de ziekte van Aujeszky. Dat is gelukt in een periode met veel meer bedrijven en toen was de aandacht voor bedrijfshygiëne een stuk minder dan nu. Een collectief succes waarbij de inzet van een markervaccin tegen die ziekte cruciaal was. Zo'n markervaccin voor PRRS is er nu nog niet, dus zullen we dat virus echt eensgezind aan moeten pakken.'

Zijn er lastige hordes te nemen?

'Zeker. Koplopers vinden op het gebied van PRRS-beheersing lukt altijd. Die gaan er vol voor en stomen door. Farmaceuten zitten ook op de lijn die CoViVa voorstaat, net als dierenartsen. Maar er ontstaat altijd een staartgroep die achterblijft.
'Deze varkenshouders zullen zich misschien niet realiseren dat ze niet alleen zichzelf tekort doen, maar ook hun varkens, de hele vleesketen en uiteindelijk ook het milieu en klimaat. Met zijn allen worden we beter van het aanpakken van PRRS.'

Wordt u blij van gezonde dieren?

'Natuurlijk, wie zou erop tegen zijn om meer aan diergezondheid te werken? Bovendien wordt de genetische potentie van varkens beter benut. Dat kan zelfs 8 tot 10 euro per vleesvarken extra opleveren. Perspectief lonkt.'