‘Wederzijds belang moet in balans zijn’

Het interview met Janssen vindt online plaats. ‘Het is misschien niet de meest inspirerende manier om kort terug te blikken en vooruit te kijken, maar het geeft me wel iets meer rust. Net als iedereen werk ik veel vaker vanuit huis. Maar ook heb ik geleerd niet voor elk wissewasje in de auto te springen om ergens aan tafel mee te moeten praten.’

Bent u tevreden over het gerealiseerde in 2020?

‘De allesoverheersende coronapandemie en de uitbraak van Afrikaanse varkenspest bij wilde zwijnen in Duitsland hebben onze doelstellingen voor afgelopen jaar iets op zijn kop gezet. Maar belangrijke marktzaken hebben we toch door kunnen zetten. Zo zijn de prijsindex en productiemonitor ontwikkeld. Op basis van extra marktinformatie kunnen varkenshouders de onderhandelingen bij de afzet van biggen en vleesvarkens beter doen. En kunnen we zelf ook meer sturing geven aan de slachtcapaciteit en de positie van varkenshouders in de keten.’

Welke marktdoelstelling is erbij ingeschoten?

‘De strategische slag maken om het Holland Varken als dé kwaliteitsstandaard in te voeren. We hebben er het afgelopen jaar minder aan getrokken, omdat slachterijen de meerwaarde voor varkenshouders niet concreet kunnen maken. Met Vion zijn we bijvoorbeeld bezig met een pilot rond blockchain. Daarover kwamen zij medio december naar buiten. In die pilot hebben we veel aandacht voor wat het oplevert. Als dat staat, kunnen we verder bouwen. Het delen van data blijft toch spannend. Wie gaat ermee aan de haal? Het moet ook onderdeel zijn van het verdienmodel voor boeren.’

Wat leert u hiervan?

‘Dat we ons als POV door moeten blijven ontwikkelen bij het geven van een goede handelspositie aan groepen varkenshouders. Het wederzijds belang, ook van de toegevoegde waarde van boerendata, moet in balans zijn. Maar de Autoriteit Consument en Markt hijgt ons in de nek om prijsafspraken in ketens te kunnen maken.
‘Bij kleinere initiatieven met een beperkt aantal deelnemers komen varkenshouders er samen nog wel uit, omdat de lijntjes kort en overzichtelijk zijn. Bij omvangrijkere marktconcepten is zoiets veel lastiger en kijken wij welke rol de POV bij de prijs- en contractonderhandelingen en ketenpositie kan spelen namens een grote groep boeren. Het is en blijft een complex gebeuren.’

Toch is de POV nog nooit zoveel in conclaaf geweest met slachterijen dan in 2020.

‘Dat had helaas een andere reden. Vanwege de coronaperikelen in de vleesverwerking hebben we moeten rommelen in de markt om welzijnsproblemen op varkensbedrijven te kunnen voorkomen. En om wat invloed uit te oefenen op de prijsvorming.
‘Bijna elke dag moesten we schakelen ten dienste van varkenshouders. Soms tot tegen de irritatiegrens aan. Maar zo hebben we samen met slachterijen en keuringsinstanties kunnen zorgen voor voldoende slachtcapaciteit. We zijn vlak langs de rand van onhoudbare dierenwelzijnsproblemen gegaan. Gelukkig is dat de sector bespaard gebleven. Daar hebben we hard voor gewerkt.’

Hoe verloopt de samenwerking binnen de Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa)?

‘Prima, maar het is teleurstellend dat de plannen van landbouwminister Carola Schouten soms haaks staan op afspraken uit 2019. Het gaat met name om haar stellingname in het stikstofdossier en het schetsen van de contouren van het nieuwe mestbeleid.
‘Toch hebben POV en deelnemende ketenpartners vorig jaar besloten door te zetten en de vijf ambities in het programma Vitale Varkenshouderij uit te gaan voeren. CoViVa-voorzitter René Coppens en programmadirecteur Alfred van Lenthe zijn die kar gaan trekken. Ik ben daar trots op. Ondanks alle tegenwind zetten we als keten de schouders eronder voor een betere toekomst voor varkenshouders in Nederland.’

Mestfraude moet toch ook de wereld uit?

‘Ja, maar niet zo rigide en simpel als Schouten het voorstelt. Varkenshouders verplichten alle mest te verwerken, daar is geen draagvlak voor. Boer-boer-transporten en drijfmest of verwerkte mest op eigen grond uitrijden moet mogelijk blijven. Ook vanuit de kringloopgedachte, omdat menig varkenshouder geld heeft geïnvesteerd in grond en goede afspraken heeft in de regio.
‘Het nieuwe mestbeleid zit niet logisch in elkaar en is niet optimaal gericht op circulair. We zullen ons flink inspannen om de minister op andere gedachten te brengen. Meer in lijn met het Plan van aanpak mestfraude van de mestketenpartijen en de mineralenmanager om meststromen te volgen en mineralen te verwaarden.’

Waar bent u trots op?

‘Dat we het supergoed doen in het terugdringen van antibiotica. Toch zetten we ons er ook dit jaar extra voor in om de gemiddelde dierdagdoseringen verder te verlagen. Het colistinegebruik bij biggen gaan we tegen het licht houden. We zetten stappen in de PRRS-aanpak en hameren op het buiten de deur houden van Afrikaanse varkenspest en het op orde hebben van de biosecurity.
‘Daarnaast moeten varkensbedrijven die structureel in de categorie rood zitten nu echt aan de bak. De druk vanuit de maatschappij en de politiek om die veelgebruikers aan te pakken, is er. We hebben als sector een verantwoordelijkheid die we nakomen.’

Hoe kijkt u naar de saneringseffecten?

‘We zullen vanaf het derde kwartaal structureel een flink lagere varkensvleesproductie in Nederland hebben. Wel vind ik het jammer dat er goede ondernemers gaan stoppen. Natuurlijk respecteer ik hun keuze, maar ik zie ze met pijn in het hart de sector uitgaan.’

Is daarmee de druk op het geurbeleid weg?

‘Helaas niet. Ook al is er op het beperken van emissies van ammoniak, fijnstof en geur veel gepresteerd door de sector. Het invullen van regelgeving omtrent geur komt in de nieuwe omgevingswet deels te liggen bij decentrale overheden. Ngo’s en lokale of regionale groeperingen kunnen meer invloed uitoefenen op iets wat subjectief is. Daardoor versnippert het geurbeleid, ontstaat discussie en kan willekeur gaan regeren. Een individuele varkenshouder die wordt geconfronteerd met scherpere geur-eisen kan de extra kosten niet uit de markt halen.’

Ligt de bronaanpak op koers?

‘Er zijn geld, een plan en tientallen innovatieve stalsystemen die zijn gericht op het aanpakken van emissies bij de bron. Maar de uitvoering en versnelling van de proeftrajecten kan nog steeds niet beginnen. De minister moet echt gaan faciliteren om tijdig nieuwe stalsystemen beschikbaar te hebben. Het kost nog steeds veel te veel geld en tijd om nieuwe innovaties op de markt te brengen.’

Wat is uw boodschap voor 2021?

‘Afrikaanse varkenspest buiten Nederland houden en stappen voorwaarts zetten in een betere positie voor varkenshouders in de keten.’

The Pig Story groeit en krijgt compliment

Ook op het gebied van sector-pr blijft de POV aan de weg timmeren. Zo is het platform The Pig Story in de zomer van 2020 gelanceerd. Via de website, Facebook en Instagram wordt informatie gedeeld met het grote publiek, om burgers mee te nemen in alles wat de varkenssector te bieden heeft. ‘Ik ben trots op de thepigstory.nl’, zegt Linda Janssen. ‘Het ziet er goed uit. En de groep die eraan meehelpt groeit en wordt steeds enthousiaster. Complimenten.’