Royal GD: 'Vrij van PRRS écht reële mogelijkheid'

In de vermeerdering is iedereen op zijn manier bezig met het beheersen van PRRS. In de vleesvarkenshouderij speelt dat wat minder. Maar om als land binnen drie decennia vrij van PRRS te kunnen worden, is het nodig dat elke houder van varkens meedoet. De Coalitie Vitale Varkenshouderij heeft een ambitieuze agenda om haalbare stappen te zetten op ambitiespoor vier: Robuuste, gezonde varkens in een diervriendelijke houderij.

Tekst gaat verder onder kader.

Waarom licht u deze uitgebannen ziekte uit?

'Voordat er één nationale aanpak kwam om Aujeszky uit te roeien, lukte het niet met vaccineren om van die virusaandoening af te komen. Ook toen was er veel discussie. Toen de aanpak werd geüniformeerd en iedereen er gestructureerd mee aan de slag ging, werd het wél een succes. Met een managementgerelateerde virusziekte zoals PRRS moet het ook lukken om ervan af te komen.'

Wat gaat er gebeuren?

'Nu de PRRS-aanpak is goedgekeurd kunnen de verschillende stappen worden voorbereid. De eerste concrete actie is om op een uniforme manier de PRRS-status van elk varkensbedrijf in kaart te brengen. Aan de exacte invulling van het aantal te nemen bloedmonsters bij de verschillende diercategorieën en bedrijfsgroottes wordt nu gewerkt. Resultaten wetenschappelijk onderbouwd krijgen met een praktisch uitvoerbare werkwijze.'

Wat betekent dat?

'Het bepalen van de PRRS-status is in mijn ogen te vergelijken met het ontwikkelen van de systematiek om het antibioticagebruik omlaag te krijgen. Toen het kengetal dierdagdosering eenmaal was uitgekristalliseerd, de categorieën in een stoplichtsysteem werden ingedeeld en iedereen er op dezelfde manier erover ging praten en ermee werken, ging het vliegwiel draaien. Als de PRRS-statussen zijn vastgesteld, verwachten we op een vergelijkbare, competitieve manier de bedrijven hoger op de gezondheidsladder te krijgen.'

Uniformeren is de grootste winst?

'Klopt. De tijd is aangebroken dat we met één mond spreken en doelgericht gaan handelen. Er wordt nu te veel gediscussieerd en er zijn talloze meningen over de juiste aanpak. We gaan nu gewoon beginnen en zullen heus nog wel hindernissen tegenkomen in het traject richting 2050. Ik ben ervan overtuigd dat de hordes beter zijn te nemen als we PRRS gezamenlijk aanpakken.'

Is het ontbreken van een PRRS-overzicht een gemis?

'Het is inderdaad jammer dat wat varkensbedrijven doen aan PRRS niet in één centraal databestand is vastgelegd. Dat is al wel gebeurd met het registreren van het antibioticagebruik en de salmonellastatus.'

Wat wordt de tweede stap?

'In 2022 willen we de stoplichtsystematiek voor de PRRS-aanpak klaar hebben en starten met een pilot. Voorbeeldbedrijven die successen delen, bijvoorbeeld over hoe ze de basishygiëne op hun bedrijf omhoog hebben gekregen. Een positief stimulatiemodel straalt af op de volgers.'

Gaat de markt erop reageren?

'PRRS aanpakken heeft een meerwaarde voor de individuele bedrijven, maar ook voor de varkens-bv Nederland. Ondernemers in de varkenshouderij zijn slim, innovatief en competitief en willen het graag goed doen. Ze zijn bezig met de toekomst. Daarom zullen de markt en afzet ongetwijfeld inspelen op de veranderende situatie.'

Dwang van Europese wetgeving ligt ook op de loer.

'In de Europese diergezondheidswetgeving heeft PRRS de D-status. Dat betekent dat het nog niet al te relevant is. Maar er zijn Europese landen die duidelijk de focus hebben op PRRS. Ze zijn verder en het kan een interne handelsbarrière opwerpen. Als dat aantal groeit, kan PRRS-wetgeving worden aangescherpt. Zo ver moeten we het als exporterend land niet laten komen.'

Moeten fokkerij en vermeerdering vooropgaan?

'Omdat het PRRS-virus vaak met varkens meelift van het ene naar het andere bedrijf, focussen we de eerste jaren stevig op de biggen en gelten die worden uitgeleverd. De eerste doelstelling is dat in 2025 75 procent van de gelten en 50 procent van de biggen PRRS-negatief wordt uitgeleverd. In de fokkerij en ook bij SPF-bedrijven is het belang van een PRRS-aanpak al langer doorgedrongen. Daar zijn op basis van visie, structuur en uniformiteit al afspraken gemaakt en vindt monitoring plaats. Daar moeten we slim op aansluiten.'

Wat is de opdracht voor vleesvarkenshouders?

'Zij moeten het doen met de biggen die ze ontvangen. Als deze vrij zijn van het PRRS-veldvirus, moeten vleesvarkenshouders er ook alles aan doen om hun varkens daar vrij van te houden. Uiteindelijk is het zo dat elk dier dat niet besmet raakt gezonder is. En dat is het doel, een betere gezondheid voor de Nederlandse varkens.'

PRRS komt toch ook door de lucht?

'Klopt, dat kan. Maar de rol van de lucht wordt te vaak overschat. De grootste risicofactoren om PRRS binnen te halen en te verspreiden over het bedrijf, zijn directe en indirecte contacten. Aanvoer van dieren, transportmiddelen, mensen, materialen etcetera. Op al deze zaken heb je zelf als varkenshouder heel veel invloed. Aanscherpen van de biosecurity en consequent daarmee bezig zijn is veel belangrijker dan het risico op het binnenhalen van het virus via de lucht. Dat heeft de coronacrisis ons ook wel geleerd. Afstand houden en direct contact mijden bleek veel belangrijker te zijn om een besmetting met covid-19 te voorkomen dan het aerosolenverhaal.'

Waarvan is nog meer te leren?

'SPF-bedrijven die vrij waren van PRRS en te maken hebben gehad met een doorbraak van een PRRS-veldvirus. Daar is altijd een reden voor te vinden als je dat goed uitzoekt. Dan kun je beslissen het op dat punt beter te gaan doen, waardoor risico's op insleep verder worden verkleind. Ook gaan nieuwe technieken zoals sequensen ons helpen het virus beter te begrijpen.'

Het anders managen van varkensbedrijven?

'Zie het maar als een infectiebestrijding op de bedrijven. Zoals gezegd is dat door de varkenshouder zelf te beïnvloeden. Een voorwaarde is dat hij gemotiveerd is en er een meerjarenplan van maakt. Niet te hard van stapel lopen, want dan kan het misgaan en kan hij het gezondheidsbijltje erbij neergooien.

'Het aanpakken van PRRS wordt een flinke kluif, maar het is voor iedereen bereikbaar. Met management is veel op te lossen. En opgeven om ervan verlost te raken is geen optie. Bovendien wijst bloedbemonstering bij wilde zwijnen uit dat ze geen risicobron lijken te zijn voor herintroductie van PRRS als Nederland eenmaal vrij is.'