Achtergrond

Afweer extra prikkelen met twee circovarianten

Gezondheid Jos Thelosen 27 jul 2021 om 08:41uur

Het genoom van menig virus verandert door kleinere en/of grotere fouten bij het kopiëren van genetisch materiaal, wanneer het virus zich vermenigvuldigt. Door mutatie en recombinatie van het circovirus zijn naast het subtype PCV2a nieuwe varianten ontstaan zoals PCV2b en PCV2d. Deze ontwikkeling naar meer subtypes is wereldwijd te zien. Ook in de Benelux geeft dat nieuwe inzichten over de circoaanpak in de varkenshouderij.

Ongeveer 95 procent van alle biggen in Nederland wordt gevaccineerd tegen circo. Dat zouden varkenshouders niet zo massaal doen als zo'n vaccinatie niet voldoende voordeel oplevert. PCV2-infecties kunnen het immuunsysteem van het varken verzwakken en de poort openzetten voor andere virussen en bacteriën.

Circo kan een rol spelen bij ziektebeelden zoals post weaning multisystemic wasting syndrome (PWMS, wegkwijnziekte) of porcine dermatitis nephropathy syndrome (PDNS, nier- en huidafwijkingen) en vruchtbaarheidsproblemen.

Kruisbescherming

Doordat het enkelstrengs DNA-virus muteert en recombineert, komen meerdere subtypes PCV2 wereldwijd voor. Vanuit de eerst ontdekte circovariant, PCV2a, zijn vaccins ontwikkeld. Die geven in meer of mindere mate kruisbescherming tegen andere subtypes zoals PCV2b en het nu veelvoorkomende PCV2d.

PCV2-types in Nederland en België

Onderzoek wijst uit dat bij ongeveer 20 procent van de varkensbedrijven in Nederland meerdere circovarianten circuleren, ook wanneer typische symptomen zoals slijters niet worden gezien. Het virus is subklinisch aanwezig en kan indirecte schade opleveren zoals een minder goede voerbenutting en een lagere groei dan mag worden verwacht.

Kritisch evalueren

In de wetenschap dat er meerdere PCV2-subtypes circuleren en andere subtypes of een mix ervan bedrijven schade toebrengen, is het kritisch evalueren van de aanpak per bedrijf geen overbodige luxe.

Het nieuw op de markt gekomen PCV2-vaccin Circomax Myco is het enige en eerste vaccin in Europa waar twee subtypes van PCV2 in zitten in plaats van alleen het subtype PCV2a. De entstof wekt actief bescherming op tegen PCV2a, PCV2b en PCV2d. De farmaceut voegt nog een extra dimensie toe aan het geüpdatet circovaccin. Biggen vanaf 21 dagen daarmee vaccineren beschermt ze in één handeling ook tegen Mycoplasma hyopneumoniae.

Anke Verhaegen: 'Modern circovaccin geeft 36 procent meer antigene overeenkomst met Europese virusstammen dan PCV2a-vaccin'

'De inzet van circovaccins gebaseerd op het PCV2a-type is een succesverhaal. Toch zijn circovirussen persistent in de varkenshouderij over de hele wereld. De verandering van het DNA-virus gaat snel. Het virus blijft het afweersysteem ontwijken en er zijn verschillende types en stammen ontstaan. Deze selectiedruk heeft de genetische kloof tussen de vaccins gebaseerd op PCV2a-type en de huidige veldvirustypes groter gemaakt. Door een vaccin te ontwikkelen met stukjes van het PCV2a- én PCV2b-type krijg je een bescherming tegen PCV2a, PCV2b en PCV2d. Omdat PCV2b veel genetische overeenkomsten heeft met het PCV2d-type, heeft ons nieuwe circovaccin een betere genetische overeenkomst met de huidige circotypes. We leren het afweersysteem te reageren op twee circotypes waardoor ze ook zijn voorbereid op infecties met PCV2a, PCV2b en PCV2d. Zoetis moderniseert zijn vaccin om de evolutie van het circovirus bij te blijven.'

Hans Nauwynck: 'Genetische veranderingen en wijzigingen in aminozuren maken het circovirus zeer resistent voor de varkens'

'Het PCV2-virus kan zich in specifieke witte bloedcellen, lymfocyten, in het varken vermeerderen. Andere cellen van het immuunsysteem nemen PCV2-virussen op en schakelen ze uit. Dat is een continue balans in het varken. Bij dieren met een hoge gezondheid en zonder co-infecties zal de virusvermeerdering beperkt zijn en ruimen de immuuncellen de aanwezige circovirussen op. In de praktijk slaat die balans vaker de andere kant uit vanwege de lagere gezondheidsstatus en door aanwezigheid van andere infecties. Daarnaast blijft het circovirus zich aanpassen aan de gastheer en verandert het virusoppervlak. Hierdoor weet het virus het afweersysteem te ontwijken en is de immuunreactie op de verschillende PCV2-types anders. Daarnaast zijn er duidelijke verschillen in de genetica van de varkens in gevoeligheid voor PCV2. Om betere inzichten te krijgen in de interactie van het virus met zijn gastheer, is er nog veel onderzoekswerk te verrichten.'

Tineke van de Veerdonk: 'De immunologische dekkingsgraad van een circovaccin kan tekortschieten omdat het virus genetisch blijft veranderen'

'Circo zie ik als hét voorbeeld van een infectieziekte waar je met vaccineren varkens effectief bescherming mee kunt geven. De resultaten zijn voor iedereen in de varkensstallen duidelijk zichtbaar. Maar in de loop van de tijd zijn de technische resultaten doorgestegen en zijn varkenshouders professioneler en kritischer geworden. Toch worden de dierprestaties die ze verwachten te behalen, niet altijd gerealiseerd. Meestal wordt dan niet meteen aan een circoprobleem gedacht omdat er geen typische verschijnselen zoals slijters zijn te zien. Toch is in verschillende gevallen aangetoond dat circo kan worden gelinkt aan subklinische verschijnselen. De immunologische dekkingsgraad van een circovaccin kan in de loop van de tijd verminderen omdat het circovirus aan genetische veranderingen onderhevig is. Houd daarom de vinger aan de pols en beoordeel goed wat op uw bedrijf nodig is om circo zo effectief mogelijk aan te pakken.'