Eindberen vraaggestuurd sorteren

Tot nu toe was het alleen mogelijk om de karkasonderdelen van een varken te meten op basis van uitsnijproeven. Dat kon uiteraard niet met de fokdieren zelf, dus gebeurde het bijvoorbeeld bij halfbroers en -zussen. Voor het bepalen van de fokwaarde van karkasonderdelen leverde dit lang niet voldoende betrouwbare gegevens op. Met een CT-scan van het varken is het wel mogelijk een fokwaarde voor de karkasonderdelen te berekenen. Topigs Norsvin maakt in Noorwegen sinds 2008 opnames van de topfokberen van de verschillende lijnen en in Canada sinds drie jaar. Jaarlijks gaan elfduizend dieren door de scan.

Hoe werkt het scannen?

Vogelzang: 'De selectiekandidaten worden verdoofd en de CT-scanner maakt ongeveer duizend foto's van dwarsdoorsneden van het lichaam. Door alle gegevens van die dwarsdoorsneden aan elkaar te koppelen met zelfontwikkelde software, krijg je een driedimensionaal beeld van het varken. Op basis van dit driedimensionale plaatje komt de omvang van de verschillende karkasonderdelen van het varken – schouder, middel, ham en buik – goed in beeld. Vervolgens kunnen we berekenen hoeveel procent elk onderdeel van het totale karkas is.

'We snijden dus het varken als het ware virtueel uit. We hebben dit virtuele plaatje van de karkasonderdelen natuurlijk wel gevalideerd met uitsnijproeven. Een aantal dieren hebben we na het testen laten slachten en uitgesneden om zeker te zijn dat de berekeningen kloppen.

'Het scannen van de fokdieren gebeurt nu op een gewicht van 120 kilo. Dat ligt het dichtst bij het gemiddelde gewicht waarop de varkens worden geslacht. In de toekomst gaan we de dieren mogelijk op een hoger gewicht scannen, zodat de resultaten van de CT-scan goed blijven overeenkomen met de resultaten die in de praktijk worden behaald.'

Ben je er met het scannen?

Vogelzang: 'Met alleen maar het berekenen van de percentages van ieder onderdeel ben je er nog niet. Om een betrouwbare fokwaarde te berekenen, zijn veel gegevens nodig. Omdat Topigs Norsvin alle data van de CT-scanner bewaart, is er al een grote dataset over de verschillende karkasonderdelen beschikbaar. Ook gegevens van ouders en grootouders van de topfokdieren zijn beschikbaar. Met die data werd het mogelijk om een fokwaarde te berekenen voor de vier belangrijke karkasonderdelen van de eindberen.'

Wat kun je met de fokwaarde voor karkasonderdelen?

Strikkeling: 'Binnen de eindbeerlijn van de TN Tempo kunnen we hierdoor de eindberen sorteren op basis van die fokwaarde. Er zijn eindberen die bijvoorbeeld meer buik vererven en minder ham of juist andersom. Dat is van belang, want tussen en binnen landen zit nogal wat verschil in het belang van die vier verschillende karkasonderdelen.

'In Italië is de productie van droge hammen nog steeds belangrijk. De waarde van een ham is daar dan ook groot. Veel hoger dan een buik. In de Verenigde Staten is de waarde van buiken al jarenlang veel hoger dan van hammen. In Spanje waren hammen ook altijd belangrijk en voor een groot deel van de markt, onder andere de Ibérico-varkens, is de waarde van een ham nog steeds hoog. Voor het Spaanse deel van markt dat grote aantallen varkens exporteert naar onder andere Azië is dat anders. Hier is de waarde van de buiken gestegen.'

Betekent dit ook wat voor Nederland?

Strikkeling: 'De verschillen zitten niet alleen op grote schaal tussen landen, maar ook op kleine schaal tussen de verschillende concepten zoals we die ook in Nederland kennen. Door nu onze berenlijnen te sorteren op de vererving van de onderdelen, kunnen we daar beter op inspelen. De varkenshouder levert dan vleesvarkens die beter in het uitbetalingsschema van de slachterij vallen en krijgt daarmee een betere prijs. Want de slachterij en de vleesverwerker krijgen onderdelen die beter passen bij de specifieke afzetmarkt waar ze voor leveren.'

Heeft het sorteren op karkasonderdelen nadelen?

Strikkeling: 'De selectie op karkasonderdelen heeft geen invloed op de andere kwaliteiten van de varkens. Als een varken door de keuze voor een bepaalde eindbeer 5 procent meer buik heeft, zullen de groei en voederconversie toch op hetzelfde niveau blijven. De genetische aanleg voor deze twee aspecten in de eindbeerlijn blijft hetzelfde.'

Kan er nog meer in de toekomst?

Vogelzang: 'Bij het sorteren van eindberen op fokwaarde voor karkasonderdelen zal het zeker niet blijven. Met de gegevens die beschikbaar komen vanuit de CT-scan is nog veel meer mogelijk. De data uit de CT-scan worden bijvoorbeeld al gebruikt voor het fokken op het minder voorkomen van osteochondrose, een aandoening van het beenwerk. Verder kunnen we er in de toekomst gericht mee fokken op bijvoorbeeld goed ontwikkelde organen. Want die zijn ook van belang voor een goede productie.'

Bekijk ook deze video (Engelstalig).