Studieclub leert van inzichten uit dertien Biestscans

Productmanager varkens Albert Timmerman en verkoopleider varkens Ronald Tibbe van De Heus Voeders presenteerden in oktober de resultaten van de biestscans bij de dertien leden van studieclub Klarenbeek. ‘Het uitvoeren daarvan is een eenmalige actie en de resultaten zijn een momentopname, maar een zeugenhouder krijgt wel in beeld waar hij goed zit en op welke punten er een tandje bij kan’, zegt Timmerman. ‘Met deze praktische tool, waar we al ruim 1,5 jaar mee werken, is het makkelijk om de biestkwaliteit in de tijd te volgen. Door het effect van een verandering in beeld te brengen, gaat het onderwerp meer leven en motiveert dat om het steeds verder te optimaliseren.’

De basis onder de Biestscan is het gebruik van een Brix-meter om de dichtheid van biest te scoren. Hoe hoger de Brix-waarde, hoe hoger het gehalte aan maternale antistoffen (IgG-gehalte) en hoe beter de biestkwaliteit: 25 of hoger is goed. ‘Wel hebben we zeugenhouders gevraagd biestmonsters binnen vier uur na de geboorte van de eerst big te nemen en te analyseren’, licht Tibbe toe. ‘Ook werden worpnummers en het aantal geboren biggen op dat moment genoteerd.’

Relatie Brix en IgG

Timmerman voegt toe: ‘Tot zes uur na het ter wereld komen van de eerste big, is de relatie tussen de Brix-waarde en het IgG-gehalte in de biest hoog. Om dieren en bedrijven dan goed te kunnen vergelijken, kan op een zeer betrouwbare manier worden gecorrigeerd. Bij later genomen biestmonsters is het IgG-gehalte vaak sterker afgenomen dan de Brix-waarde en is een correctie minder nauwkeurig.’
Ook zijn er op dat moment diverse zaken gescoord, zoals de uier (slap, soepel of hard strak uier, met een score van 1 tot 5) en de consistentie van de mest rond werpen. Daarnaast is op elk bedrijf de gemiddelde voedingswaarde van de biest vastgesteld. Hiervoor moesten de zeugenhouders een (meng)monster indienen van minimaal 35 milliliter biest. Bovendien zijn er filmpjes in de kraamstal gemaakt en zaken vastgelegd als het voerschema in de dracht en in de kraamstal.

Brix-waarde gemiddeld 25,5

De Brix-waarde kwam uit op gemiddeld 25,5 bij een worpnummer van 3,8 en iets meer dan zeven geboren biggen op het meetmoment. ‘Op het eerste oog concludeer je dat de gemiddelde biestkwaliteit goed is’, meldt Timmerman. ‘Maar als je dieper in de cijfers duikt, zie je dat er nogal wat spreiding zit binnen en tussen de bedrijven. Er zijn bedrijven waar slechts een op de tien zeugen biest produceert met een Brix-waarde onder de 25, terwijl er ook bedrijven zijn waar dat het meervoudige is.’

Cijfers over de anderhalf jaar die De Heus met de Biestscore in de praktijk werkt, wijzen volgens Timmerman uit dat gemiddeld 76,4 procent van de geteste zeugen een goede biestkwaliteit heeft. ‘Bij ons centrum voor praktijkonderzoek varkensvoeding De Elsenpas zien we dat onze TN70-zeugen boven dat gemiddelde zitten en biggen gemiddeld 284 gram kwaliteitsbiest per big opnemen.’

Verschillen verklaren

Met de verzamelde extra informatie, beelden en de toelichting van studiegroepsleden werden verklaringen gezocht waarom verschillen in biestkwaliteit kunnen ontstaan. ‘Er zijn veel factoren die een rol kunnen spelen, maar duidelijk is dat zeugen vaker voeren en de energie beter over de dag verdelen, een betere biestkwaliteit oplevert’, licht Tibbe toe. ‘Een keer per dag voeren en een hoge insulinepiek zijn minder gunstig voor de kwaliteit en voedingswaarde van biest dan twee of drie keer per dag zeugen in de been krijgen om voer op te nemen.’

Timmerman vult aan: ‘Ook de samenstelling van het zeugenvoer dat rondom werpen wordt ingezet, kan ervoor zorgen dat de energie geleidelijk vrijkomt. Ook daarmee is de biestproductie te stimuleren.’
Zeugen die een week voor werpen in het kraamhok worden gezet, produceren betere biest. ‘Ze kan in alle rust wennen aan haar nieuwe omgeving, terwijl haar hormoonbalans rustig verschuift naar het optimaal vrijkomen van prolactine. Een piek van dit hormoon op het moment van werpen zorgt voor de aanmaak van biest’, verklaart Timmerman. ‘De hoeveelheid biest die een zeug produceert, is niet afhankelijk van de toomgrootte. Zorgen dat zeugen fit zijn rondom werpen, is cruciaal voor de hoeveelheid en kwaliteit van de biest. Veel zaken hebben daarop invloed. De afstelling van de kraambox op de zeug heeft effect op het laten schieten van de biest. Een zeug die bezig is met werpen, dient ontspannen op haar zij te liggen. De uier is zo maximaal beschikbaar voor de pasgeboren biggen.’

Extra inzichten en tips

De voersamenstelling en -schema’s in de dracht en einde dracht en de watergift hebben ook effect op de biestkwaliteit. Dat geldt ook voor het inleiden van het werpproces en het toepassen van oxytocine. ‘Iedere zeugenhouder heeft wel iets op kunnen pikken van de resultaten van de goed toepasbare Biestscan’, benadrukt Tibbe. ‘Sommige deelnemers zien bevestigd dat ze goed bezig zijn, terwijl anderen met extra inzichten en tips aan de slag kunnen om de biestkwaliteit bij meer zeugen op hun bedrijf te verbeteren. Op individuele basis kunnen ze besluiten om de vinger aan de pols te houden door regelmatig zo’n scan uit te voeren om effecten van veranderingen in de bedrijfsvoering op de biestkwaliteit in beeld te krijgen.’