Fokkerij kan bedrijf vrijmaken van infectieziekten

In de fokkerij werd ervan uitgegaan dat het niet mogelijk is een ziekte helemaal kwijt te raden door gerichte genetische selectie op de bescherming tegen een ziekte. ‘Het idee was dat hoe minder de ziekte voorkomt hoe lager de erfelijkheidsgraad van die bescherming werd en je daardoor nooit van die ziekte af kwam’, zegt Bijma. ‘Voor bijvoorbeeld een hartaandoening geldt dit inderdaad, maar voor infectieziekten is het niet zo.’

De crux is dat als een dier door een goede bescherming tegen de ziekte niet besmet raakt, dat dier die infectieziekte ook niet doorgeeft. ‘Vanwege groepsimmuniteit is het daarbij dan niet eens nodig dat alle dieren geheel beschermd zijn. Ook als een deel van de dieren niet besmet raakt, heeft het al effect’, zegt Bijma.

Effect groter bij minder ziekte

‘Dat effect neemt toe naarmate er minder dieren er besmet raken’, vervolgt Bijma. ‘De bekende R-waarde – het reproductiegetald dat het aantal dieren aangeeft dat een ziek dier besmet wordt – daalt dan steeds verder en komt uiteindelijk beneden de 1. Daardoor sterft de ziekte uit, ook als een deel van de dieren nog wel gevoelig is. Ons onderzoek laat zien dat fokkerij veel meer kan bijdragen aan het uitroeien van infectieziekten dan we dachten.’

Om van ziekten af te komen moeten fokkerijorganisaties resistentiegenen vinden of met hulp van een goede registratie fokwaardes berekenen voor de bescherming van het dier tegen een infectie. Dat voorkomt dan ziekteoverdracht.

Aanpak per bedrijf

‘Je kunt dan ziekten per bedrijf aanpakken’, stelt De Jong. ‘Je vervangt de dieren daarvoor ineens of geleidelijk door beter beschermde dieren. Samen met aanvullende biosecuritymaatregelen krijg je dan een bedrijf vrij. Net als in principe met vaccinatie kan. Zo kun je steeds meer bedrijven ziektevrij krijgen en uiteindelijk een heel gebied of land.’

Dat dit werkelijk kan, is volgens Bijma aangetoond op een zalmkwekerij in Schotland. De zalmen hadden last van infectieuze pancreas necrose. Met hulp van genetische selectie zijn zalmen gefokt met bescherming tegen deze ziekte. Vervolgens is de hele kwekerij er vrij van geworden.

Infectieziekten waar veehouders zo mogelijk van af kunnen komen zijn volgens De Jong bijvoorbeeld influenza (griep) en PRRS.