'Gaan we het probleem verleggen?'

De vijf miljoen vleesvarkens die we in Nederland houden, produceerden dertig jaar geleden, voor emissiearme technieken hun intrede deden, 3 kilo ammoniak (NH3) per varken. Dus een totaal aan NH3 van 15 miljoen kilo. Die varkens waren met een gemiddelde bedrijfsgrootte, bij de locaties met vleesvarkens destijds van duizend varkens per bedrijf, aanwezig op vijfduizend verschillende locaties. Een gemiddelde locatie had dus 3.000 kilo NH3.

Met de huidige eisen en de technieken van nu produceren die varkens een uitstoot van minder dan 10 procent van die 3 kilo. Uitgaande van 10 procent produceert een varken nu nog 0,3 kilo NH3. Wanneer je de uitstoot van het gemiddelde bedrijf benut, kun je op dat bedrijf op 3.000 kilo van destijds tot meer dan tienduizend varkens nu houden. Oftewel, we hebben genoeg aan vijfhonderd locaties om dezelfde varkens te houden en ze stoten maar 10 procent uit van de uitstoot die ze de vorige eeuw gaven.

Daarbij zijn er dan van de vijfduizend locaties met varkens van destijds ook maar vijfhonderd nodig om dezelfde aantallen varkens te houden. Dan is nog slechts 10 procent van de locaties in gebruik ten opzichte van het aantal locaties van begin jaren negentig. Een enorme teruggang van het aantal locaties met varkens is daarmee in ieder geval een feit.

Ondanks deze enorme reductie wil de politiek naar een standstill en een jarenlange focus op krimp en opkoop. Dit terwijl we volgens mij in Nederland juist met schaalvergroting op gunstige locaties en met technische maatregelen tot wel 90 procent emissiereductie kunnen komen. We gaan zeker niet meer vee houden, want alles is hier aan banden gelegd met dierrechten.

Dynamiek geeft juist enorme verbeteringen. Op het gebied van emissie zet je dan grote stappen. Op het gebied van dierenwelzijn worden meteen de nieuwste eisen toegepast, op brandveiligheid wordt alles geregeld en op voeding wordt optimaal ingezet met kringlooplandbouw. Kortom, dynamiek is niet alleen goed voor de stikstofreductie, maar ook alle andere thema's zijn ermee gebaat.

Het geluid dat het bouwen van een 'megalocatie' tot meer overlast leidt, klopt in ieder geval niet. Ja, het komt ergens in de achtertuin, maar elders wordt de productie gestaakt en wat teruggebouwd wordt, zit op de scherpste eisen met de laatste emissies per varken. Een grote win-winsituatie volgens mij, waarbij de ontwikkelaar de uitkoop van de bedrijven betaalt en niet de maatschappij.

Het is niet ondenkbaar dat zowel overheden als financiers nu gedwongen of uit zichzelf over een standstill gaan nadenken. Voordat je dat gaat doen, vind ik dat iedereen zich moet realiseren wat de impact hiervan is op de natuur, het milieu en de voedselvoorziening Volgens mij bewijs je de wereld hiermee geen dienst. Namelijk, als je die varkens in Nederland blijft houden, dan weet je zeker dat je het efficiëntste van de hele wereld produceert.

Ook de deskundigen geven aan dat er nergens een lagere CO2-footprint is voor de productie van varkensvlees dan in Nederland. Logisch ook, want we doen dat superefficiënt met scherpe voerverbruikscijfers en we stoten minimaal emissies uit.

Daarnaast zijn we koploper in kringlooplandbouw bij de varkenshouderij, waar een groot deel van het voer al komt uit reststromen uit de landbouw en humane industrie. Het is juist in Nederland zo dat dierlijk eiwit met steeds minder humane voedingsstoffen wordt geproduceerd, iets wat in de rest van de wereld nog veel minder gebeurt.

Stel je saneert die omvang hier, dan verdwijnt er een productie met een uitstoot van 0,3 kilo ammoniak per varken. Die productie komt in de wereld ergens terug, met een uitstoot van traditioneel weer 3 kilo per varken. Dit zien we de laatste jaren al gebeuren. In Spanje is de groei hard gegaan. Daar werden nog helemaal geen emissiearme systemen gebruikt bij die groei. Dit zal mondiaal tot een forse verslechtering van het klimaat, het milieu en de natuur leiden. Daarnaast gaan we meestal de varkens daar houden waar de granen worden geteeld. Dit is juist wat je uit oogpunt van voedselvoorziening helemaal niet meer wilt.

Mooi voorbeeld van de minimale uitstoot die de varkenshouderij al veroorzaakt, was de normering bij de piekbelastersregeling. Daar mochten bedrijven die meer dan 2 mol depositie op een Natura 2000-gebied veroorzaken aan meedoen. Logisch om daar een ondergrens aan te stellen, want de gedachte was dat het geen zin heeft om bedrijven die geen depositie veroorzaken op te gaan kopen.

Het percentage van de varkenshouderijbedrijven dat die norm van 2 mol haalde was minimaal. Niet vreemd ook, want de meeste bedrijven hebben immers de uitstoot al ver teruggebracht door de al vanaf de jaren negentig verplichte emissiereducerende huisvestingssystemen.

Vraag is dus of we niet meer oog moeten hebben voor de innovatieve maatregelen die het mogelijk maken om de emissie vergaand te verlagen. Dit voor zover de bedrijven de uitstoot al niet fors hebben teruggebracht. Daarmee help je de natuur evenveel als met opkoop van stikstof, maar houd je wel een efficiënte productie van varkens in de wereld in stand.

Als de sector dan nog meer aandacht besteedt aan kringlooplandbouw, dan zijn er volgens mij voldoende argumenten om hier de productie te continueren, zonder overlast voor mens en natuur, met daarnaast veel minder locaties in Nederland. Het saneren hier zou het probleem verplaatsen en de overlast voor de wereld vergroten. Dat is iets wat ik de beslissers graag mee wil geven in deze tijd waarin lastige keuzes moeten worden gemaakt.

Paul Bens
Directeur DLV Advies